Από πού πήραν τα ονόματά τους τα ελληνικά νησιά; (1)

Αγαθονήσι

Στην αρχαιότητα ονομαζόταν «Υετούσα», ενώ ο Θουκυδίδης το ονομάζει «Τραγαία», ο Στράβων «Τραγαίαι» - καθώς το συμπεριλαμβάνει μαζί με τα παρακείμενα νησιά και βραχονησίδες που το περιβάλλουν (Κουνελονήσι, Κατσαγάνι, Νερονήσι, Στρογγυλή, Πίττα κ.α.) και ο Πλούταρχος «Τραγιά». Οι νεότεροι περιηγητές το αναφέρουν ως «Αγαθονήσι».

Η σημερινή ονομασία του που χρησιμοποιείται τα τελευταία πενήντα περίπου χρόνια πηγάζει από τον αγαθό - καλό χαρακτήρα των κατοίκων του, και το κείμενο της μετονομασίας του νησιού το υπόγραψαν όλοι οι κάτοικοι. Άλλη εκδοχή λέει ότι το όνομα του νησιού οφείλεται στο Αγαθόχορτο το οποίο συναντάται συχνά στο νησί.

Άγιος Ευστράτιος ή Άι Στράτης

Του έχουν αποδοθεί τα ονόματα «Χρύση», «Αλόννησος», «Νέαι», επειδή αναδύθηκε από τη θάλασσα και «Ιερά» εξαιτίας του Αγίου Ευστρατίου.

Αγκίστρι

Σε αρχαία κείμενα το Αγκίστρι είχε την ονομασία «Κεκρυφάλεια», που σημαίνει «στολισμένη κεφαλή». Η ονομασία «Αγκίστρι» αποδόθηκε στο νησί, γιατί εξ' αιτίας του φυσικού του κάλλους γοήτευε τους ταξιδιώτες, πολλούς από τους οποίους «αγκίστρωνε» και έμεναν για πάντα στο νησί.

Αίγινα

Η Αίγινα οφείλει την ονομασία της, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, στην κόρη του θεού Ασωπού Αίγινα, την οποία ερωτεύτηκε ο Δίας και την απήγαγε στο νησί Οινώνη, που μετονομάστηκε σε Αίγινα.

Αιτωλικό

Το Αιτωλικό στην ιστορία απαντάται με την ονομασία «Αγγελικό», σπανιότατη λαϊκή ονομασία η οποία μάλλον προέρχεται από το κράτος των Αγγέλων της Ηπείρου, με την ονομασία «Ανατολικόν» πριν και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, διότι ήταν το ανατολικότερο νησάκι των Εχινάδων ή επειδή ήταν ανατολικά του Αχελώου, με την ονομασία «Αντελικόν» ή «Αντλικό», η οποία είναι παλαιά, λαϊκή συντόμευση του «Ανατολικόν», συναντάται στα τοπικά δημοτικά τραγούδια και είναι η ιδιαίτερα διαδεδομένη στους ντόπιους. Ετυμολογικά η λέξη να προέρχεται από το ρήμα «αντλώ», δηλώνοντας τον τόπο όπου αντλείται νερό, αφού το νησάκι μόλις ήταν υψηλότερο από την επιφάνεια της θάλασσας, με αποτέλεσμα όπου και να έσκαβες λίγο έβγαινε νερό.

Τέλος «Αιτωλικό» ονομάστηκε από το βασιλιά των Μακεδόνων Δημήτριο, τον επονομαζόμενο Αιτωλικό, λόγω της εισβολής του στην Αιτωλία την οποία και κατέλαβε το 234 π.Χ.

Αλόννησος

Το όνομα της Αλοννήσου δόθηκε επί Όθωνα, το 1838, με πρόταση του Υπουργείου Εσωτερικών, σε αντικατάσταση του προηγουμένου ονόματος «Λιαδρόμια» ή «Ηλιοδρόμια», καθώς έτσι αναφερόταν στη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας του 1828. Από μετέπειτα έρευνα αυτό διαπιστώθηκε ως λάθος, δεδομένου ότι κατά την αρχαιότητα η Αλόννησος ήταν άλλο νησί (άγνωστο ποιο). Παρά ταύτα, το όνομα παραμένει ως έχει για το νησί, το οποίο κατά τους αρχαίους Έλληνες λέγονταν «Ίκος». 

Αμοργός

Πήρε το όνομά της από το φυτό αμοργίς, ένα είδος λιναριού, από το οποίο φτιάχνονταν οι «άλικοι αμοργίδες», οι χιτώνες της Αμοργού.

Ανάφη

Η Ανάφη διατήρησε αναλλοίωτο το όνομά της από την αρχαιότητα και μάλιστα από την αρχαία μυθολογία. Σύμφωνα με αυτήν, οι Αργοναύτες επιστρέφοντας στην πατρίδα τους από την Κολχίδα, έπεσαν σε καταιγίδα και παρασύρθηκαν στο ανοικτό πέλαγος, όπου ναυαγοί πλέον στη θάλασσα άρχισαν να εκλιπαρούν τον θεό Απόλλωνα να τους σώσει. Ο Απόλλωνας, ανταποκρινόμενος στις εκκλήσεις τους, διέχυσε φως, υπό μορφή κεραυνού, οπότε είδαν μπροστά τους να ξεπροβάλει από τη θάλασσα ολόκληρο νησί, το οποίο κατάφεραν να προσεγγίσουν. Εκεί, οι Αργοναύτες ανέγειραν βωμό, προς τιμήν του Απόλλωνα του «Αιγλήτη» (= αυτού που λάμπει, Αίγλη) και ονόμασαν το νησί «Ανάφη» (από το ρήμα αναφαίνω). Οι ντόπιοι πάντως, υποστηρίζουν ότι το νησί ονομάζεται έτσι, επειδή δεν έχει φίδια.

Άνδρος

Το όνομα της Άνδρου ανάγεται στη μυθολογία. Η επικρατέστερη εκδοχή είναι αυτή που θέλει ως πρώτο οικιστή του νησιού τον Άνδρο.

Αστυπάλαια ή Αστροπαλιά

 Η Αστυπάλαια, ή αλλιώς Αστροπαλιά, Αστουπάλια ή Σταμπάλια, είναι το δυτικότερο νησί του Νομού Δωδεκανήσου και βρίσκεται ανάμεσα στις Κυκλάδες και τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα.

Η Αστυπάλαια, η ονομασία της οποίας σημαίνει στα αρχαία ελληνικά «παλιά πόλη», φέρεται σύμφωνα με τη μυθολογία ως κόρη του Φοίνικα και της Περιμήδης και αδελφή της Ευρώπης. Κατά την Αρχαιότητα ήταν γνωστή ως «ιχθυόεσσα», από την αφθονία των αλιευμάτων της θάλασσάς της, ενώ την αποκαλούσαν επίσης «τράπεζα των θεών» λόγω της αφθονίας των προϊόντων της. Ο χαρακτηρισμός της από τον Αριστοτέλη ως εχθρού των φιδιών («έχθρα τοις όφεσι») οφειλόταν στην απουσία φιδιών στο νησί. Η νεότερη ονομασία «Αστροπαλιά» είναι κατά πάσα πιθανότητα παραφθορά της αρχαίας, αν και κατά καιρούς έχει συνδεθεί με - μάλλον παρετυμολογικές - ερμηνείες που αναφέρονται στη λάμψη του έναστρου ουρανού του νησιού τις ξάστερες νύχτες.

Αρκοί ή Αρκιοί

Το αρχαίο όνομα του νησιού ήταν «Ακρίτης» και «Ναρκοί». Οι Αρκιοί σχηματίσθηκαν από τη βύθιση της Αιγηίδας κατά τη πλεκτόνιο περίοδο. Λόγω του άνυδρου και της μικρής έκτασης οι Αρκιοί δεν απέκτησαν ποτέ συγκροτημένο οικισμό.

Οι Αρκοί είναι από τα λίγα ελληνικά νησιά όπου τα 3/4 της επιφάνειάς τους δεν κατοικούνται και είναι απαλλαγμένα από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Με το όνομα «Αρκοί» συχνά αναφέρεται ολόκληρο το σύμπλεγμα των νησιών που βρίσκονται γύρω από το μεγαλύτερο νησί, τους Αρκούς. Στο σύμπλεγμα των Αρκών εκτός από το ομώνυμο μεγαλύτερο νησί συμπεριλαμβάνονται τα νησιά: Αργελούσσα, Μάραθος (ή Μαράθι), Καλόβολος, Σπολάτο, Μακρονήσι, Στρογγυλή, Κούμαρος, Αβάπτιστο, Ψαθονήσι, Τσούκα, Σμινερονήσι και Τσουκάκι.