Από πού πήραν τα ονόματά τους τα ελληνικά νησιά; (2)

Γαύδος

Το νοτιότερο μέρος της Ευρώπης παλαιά ονομαζόταν «Καύδος» και οι κάτοικοί της «Καύδιοι». Άλλο όνομά της ήταν το «Γαύδη», ενώ στους ναυτικούς χάρτες του Μεσαίωνα σημειώνεται ως Γκότζο (Gozzo). Άλλη ονομασία της είναι Καύνος. Νεότερη ονομασία της ήταν και Γαυδονήσι.

Σύμφωνα με τη μυθολογική εκδοχή το νησί έχει ταυτιστεί με την Ωγυγία, όπου η Καλυψώ κρατούσε τον Οδυσσέα αιχμάλωτο. Το αρχικό όνομα φέρεται να ήταν «Ογυγίη» ή «Ωγυγία». Αργότερα με παραφθορά ονομάστηκε διαδοχικά «Γωυγία», «Γαυγία», «Γαυδία», «Γαύδος».

Γραμβούσα

Οι Ενετοί ανέφεραν το νησί σε χάρτες τους ως το ακρωτήρι, Cavo Buso, και οι Κρητικοί το μετέτρεψαν σε άκρο Μπούζα, απ’ όπου με παραφθορά έγινε (ά)κρα Μπούζα - Κραμπούζα - και τελικά Γραμβούσα.

Κατά τη γνώμη του Νικολάου Χατζηδάκη, το όνομα προέρχεται από το φυτό Crambe – Kramvoessa.  

Ελαφόνησος

Κατά την αρχαιότητα η σημερινή Ελαφόνησος δεν αποτελούσε νησί, αλλά τη χερσόνησο «Όνου γνάθος», καθώς το τότε σχήμα παρέπεμπε στην όψη γαϊδουρομασέλας, σύμφωνα με τον Παυσανία, ο οποίος στην περιήγησή του τοποθετεί την πόλη στην ποντισμένη σήμερα περιοχή της νησίδας Παυλοπέτρι (Πετρί). Μαζί με την περιοχή μεταξύ του νησιού και της Πελοποννήσου, που ποντίστηκε μετά τον πρώτο αιώνα μ.Χ., ποντίστηκαν και άλλα μικρότερα κομμάτια γης πέριξ του νησιού που σήμερα μας ανταμείβουν με τα υπέροχα χρυσοπράσινα χρώματα στα νερά άνωθεν τους.

Το σημερινό της όνομα η Ελαφόνησος το οφείλει στο πλούσιο κυνήγι που υπήρχε στην περιοχή από την αρχαιότητα, καθώς, όπως αναφέρεται και από τον Παυσανία, το νησί ήταν γεμάτο από μικρόσωμα κόκκινα ελάφια, αλλά πολλά ήταν και τα ιερά της Αρτέμιδας στην περιοχή. Άλλωστε και το διάσημο άγαλμα της Θεάς Αρτέμιδας στο Μουσείο του Λούβρου, που κρατά ένα τέτοιο ελάφι, έχει βρεθεί στην ευρύτερη περιοχή.

Σύμφωνα και με Βενετσιάνικους χάρτες του 15^ου αιώνα, η Ελαφόνησος αποτυπώνεται ως CERVI και τα Κύθηρα ως CERIGO.

Εύβοια

Κατά τη μυθολογία και την προϊστορία, το νησί παρουσιάζεται με πολλά ονόματα. Ο Ησίοδος την ονομάζει «Αβαντίδα», από το όνομα του βασιλιά Άβαντα. Οι Άβαντες ήταν το δεύτερο ελληνικό φύλο που εγκαταστάθηκε σ’ αυτήν μετά τους Ίωνες. Λεγόταν και «Χαλκοδοντίς», από το όνομα του Χαλκόδοντα, γιου του βασιλιά Άβαντα. Κατά το Στράβωνα ονομάστηκε «Μάκρις», από την επιμήκη μορφή της. Ο ίδιος αρχαίος συγγραφέας την ονομάζει και «Ελλοπία», από τον Έλλοπα γιο του Ίωνα. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο και το Στράβωνα, κατά τα αρχαιότερα χρόνια, το νησί ονομάζονταν «Χαλκίδα», από το όνομα της πόλης, λόγω των κοιτασμάτων χαλκού που υπήρχαν στην περιοχή της.

Ο Στράβων αναφέρεται και στους σεισμούς και την ονομάζει «Εύσειστον«, διότι από έναν μεγάλο σεισμό μετακινήθηκαν οι πηγές της Αρέθουσας και η Εύβοια απομακρύνθηκε από τη Στερεά Ελλάδα, όπου σε πολλά σημεία οι ακτές της πλησιάζουν. Το όνομα «Εύβοια» το πήρε αργότερα και υπάρχουν δύο εκδοχές για την προέλευσή του. Κατά την πρώτη εκδοχή πήρε το όνομα από τη νύμφη Εύβοια και κόρη του ποταμού Ασωπού και λεγόταν και «Ασωπίς» και κατά τη δεύτερη από τη βοοτροφία που είχε αναπτυχθεί στην ευρύτερη περιοχή της, με εκλεκτή ράτσα βοών. 

Ζάκυνθος

 Ο Όμηρος την αναφέρει ως «Υλήεσσα» δηλαδή δασώδη. Το νησί πήρε το όνομά του από τον πρώτο εποικιστή του, το Ζάκυνθο, γιο του Βασιλιά της Φρυγίας Δάρδανου. Στην συνέχεια την κατέκτησε ο Αρκείσιος, απόγονος του βασιλιά της Κεφαλονιάς Κέφαλου, πατέρας του Λαέρτη, και παππού του Οδυσσέα. Έτσι περιήλθε η Ζάκυνθος στο Βασίλειο του Οδυσσέα ο οποίος συμμετείχε με δώδεκα πλοία στον Τρωικό πόλεμο.

Θάσος

Κατά τον Ηρόδοτο, πήρε το όνομά της από τον Θάσο. Λέγεται ότι Φοίνικες έμποροι έκλεψαν από το Άργος την κόρη του βασιλιά Ινάχου, την Ιώ και την πήραν στη Φοινίκη. Τότε Κρήτες έμποροι ή και πειρατές, για εκδίκηση, πήγαν στη Φοινίκη και έκλεψαν την κόρη του βασιλιά της Αγήνορα, την Ευρώπη. Αμέσως οι Φοίνικες έστειλαν αποστολή, με αρχηγούς τους γιούς του βασιλιά, Κάδμο και Θάσο, για να φέρουν πίσω την Ευρώπη. Ο Κάδμος έκτισε τη Θήβα και ο Θάσος τη Θάσο. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή την Ευρώπη την άρπαξε ο Δίας, μεταμορφωμένος σε ταύρο και την πήγε στην Κρήτη. Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι πήρε το όνομά της από τον Θάσο, γιό του Ποσειδώνα, ή ακόμη και από τη λέξη Δάσος (με αλλαγή της πρώτης φωνής της λέξης από Δ σε Θ), για τα πυκνά και πλούσια δάση που είχε από παλιά.

Θήρα ή Σαντορίνη

Το όνομα «Θήρα» προέρχεται από τον αρχαίο Σπαρτιάτη Θήραν, που αποίκησε πρώτος το νησί, ενώ κατ’ άλλους ερευνητές επειδή ήταν τόπος πλούσιος για κυνήγι. Παλαιότερα ονομαζόταν «Στρογγύλη», ενώ το όνομα «Σαντορίνη» προέρχεται από τους διερχόμενους Φράγκους Σταυροφόρους, οι οποίοι κατά το πέρασμά τους στέκονταν για ανεφοδιασμό κοντά στην εκκλησία της Αγίας Ειρήνης (Σάντα Ιρένε) που υπήρχε στο νησί. 

Ιθάκη

Το νησί πήρε το όνομά του από τον Ίθακο, πρώτου κατοίκου του νησιού (γιος του Πτερέλαου και αδελφός του Πολύκτορα και του Νήριτου) ή κατά άλλη μυθολογική εκδοχή γιος του Ποσειδώνα και της Αμφιμέλης. Σύμφωνα με άλλη υπόθεση το όνομα προέρχεται από τη λέξη Ιθή (εύθυμος) ή από τη φοινικικής καταγωγής λέξη Utika (αποικία) ή από τη λέξη Ιθύς (απότομος).

Ικαρία

Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για την προέλευση της ονομασίας του νησιού. Μία από αυτές αναφέρεται στην φοινικική ρίζα -καρ και στο λαό των Κάρων, της Μικράς Ασίας. Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, όμως, το νησί ονομάζεται «Ικαρία» από το μύθο του θρυλικού Ικάρου που, με το θάνατό του εκεί, έδωσε το όνομά του στο Ικάριο πέλαγος. 

Ίος ή Νιος

Στο τέλος της 2ης χιλιετίας π.Χ. οι Ίωνες εξαπλώθηκαν στη δυτική ακτή της Μικρασίας και κατέλαβαν τα νησιά του Αιγαίου. Στους Ίωνες οφείλει το όνομά του και το νησί κατά μία εκδοχή, ενώ κατά μια άλλη το όνομά της προέρχεται από τη Φοινικική ή Εβραϊκή λέξη «Ιόν» η οποία σημαίνει πέτρες.

Η επικρατέστερη ως ορθότερη άποψη σήμερα, αναφέρει ότι κατά την αρχαιότητα φύτρωναν στο νησί πολλά Ία, κι έτσι πήρε από αυτά και το όνομα της η Ίος ή Νιος όπως είναι η παραφθορά του ονόματος.