Χριστουγεννιάτικα έθιμα απ’ όλη την Ευρώπη (3)

Τα Χριστούγεννα ήταν παλαιότερα κινητή γιορτή που εορταζόταν σε διάφορες ημερομηνίες στη διάρκεια του έτους. Η επιλογή της 25ης Δεκεμβρίου έγινε από τον Πάπα Ιούλιο Α΄ τον 4ο αιώνα, επειδή εκείνη η ημερομηνία συνέπιπτε με τα ειδωλολατρικά τελετουργικά για το χειμερινό ηλιοστάσιο. Πρόθεση του Πάπα ήταν να αντικατασταθεί ο αρχαίος εορτασμός με τον χριστιανικό. Ωστόσο, υπάρχουν μαρτυρίες ότι τα Χριστούγεννα γιορτάζονταν στη Ρώμη στις 25 Δεκεμβρίου από το 336. Και η ίδια αυτή μέρα ήταν η Πρωτοχρονιά.

Πολλά από τα έθιμα που συνδέονται με τα Χριστούγεννα, όπως η ανταλλαγή δώρων, τα κάλαντα, ο στολισμός του δέντρου έχουν τις ρίζες τους σε παλαιότερες θρησκείες. Σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, οι χριστουγεννιάτικες δοξασίες και παραδόσεις αποτελούν ένα μείγμα από κατάλοιπα της λατρείας του Σατούρνου (μιας θεότητας που ταυτίζεται με τον Κρόνο) και άλλων δοξασιών που αναμείχθηκαν με τις χριστιανικές, για να ξεχαστεί στο πέρασμα των αιώνων η αρχική τους προέλευση.

Νορβηγία

Τα Σκανδιναβικά «Jul» (Χριστούγεννα) έχουν τις ρίζες τους σε αρχαία γεωργικά έθιμα του Χειμώνα και της εποχής της συγκομιδής. Στη Νορβηγία στολίζουν το δέντρο φτιάχνοντας χειροποίητα μικρά καλαθάκια από πολύχρωμο χαρτί. Ο Julenissen όπως ονομάζεται ο Νορβηγός Άγιος Βασίλης, μαζί με τους βοηθούς του, τα Nisse, η ονομασία των οποίων προέρχεται από τις προχριστιανικές παραδόσεις της Νορβηγίας, μικρά γενειοφόρα ξωτικά που πείραζαν τους αγρότες και με τον καιρό εντάχθηκαν στην Χριστουγεννιάτικη παράδοση με τη μορφή του Άγιου Βασίλη, φέρνει δώρα και καλή τύχη στο σπίτι και στο στάβλο.
Τη νύχτα των Χριστουγέννων τα παιδιά βάζουν μπολ με κουρκούτι από αλεύρι σαν προσφορά στον Julenissen που επισκέπτεται τα παιδιά της Νορβηγίας, ολοκληρώνοντας το μακρινό του ταξίδι από τη Λαπωνία πάνω στο έλκηθρο που το σέρνουν τάρανδοι.

Η ημέρα των Χριστουγέννων ονομάζεται Julbrod κατά τη διάρκεια της οποίας τα παλιά χρόνια ετοιμάζονταν μέχρι και 60 διαφορετικά πιάτα για το τραπέζι των φίλων, των συγγενών και φυσικά της οικογένειας, αλλά το παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο φαγητό τους έχει ως βάση το αρνίσιο κρέας.

Επίσης στην Νορβηγία συνηθίζουν να λένε τοπικά χριστουγεννιάτικα παραμύθια. Μύθοι λένε πως την παραμονή των Χριστουγέννων οι κακές μάγισσες ψάχνουν σκούπες για να καβαλήσουν. Για να το αποτρέψουν αυτό, οι Νορβηγοί κρύβουν όλες τις σκούπες του σπιτιού!

Ολλανδία

Η περίοδος των Χριστουγέννων στην Ολλανδία ξεκινάει με μια παράδοση η οποία αρχικά δεν είχε καμία σχέση με τα Χριστούγεννα. Η ημέρα εορτής του Αγίου Νικολάου αποτελεί τη κορύφωση της εορταστικής περιόδου. Σύμφωνα με το θρύλο, ο Άγιος Νικόλαος, ο οποίος ονομάζεται «SinterKlaas» καταφθάνει στην Ολλανδία το Νοέμβριο, τρεις βδομάδες πριν τα γενέθλιά του. Το πλοίο του είναι φορτωμένο με δώρα, το υποδέχεται στο λιμένα η Βασίλισσα Βεατρίκη συνοδευόμενη από πλήθος κόσμου. (Βέβαια αυτό το έθιμο ανάγεται στην εποχή που η Ολλανδία ήταν αποικιοκρατική και έρχονταν τα χριστουγεννιάτικα προϊόντα από τις αποικίες της). Τις ημέρες που ακολουθούν ο SinterKlaas γυρίζει όλη τη Χώρα μαζί με τον βοηθό του τον Zwarten Piet (Μπλακ Πιτ ή Μαύρο Πιτ).

Τα παιδιά στην Ολλανδία παίρνουν τα δώρα τους στις 5 Δεκεμβρίου.
Τα Χριστουγεννιάτικα δένδρα στολίζονται παντού αφού έχει φύγει από τη χώρα ο SinterKlaas. Και εδώ τα Αλεξανδρινά αποτελούν μέρος της εορταστικής διακόσμησης.

Ουγγαρία

Μια χώρα όπου τα Χριστούγεννα είναι η πιο μεγάλη γιορτή. Γι' αυτό το λόγο θα βρει κανείς και τα πιο πολλά και ενδιαφέροντα έθιμα. Κατ' αρχάς ο Άγιος Βασίλης, o Santa Claus τους, έρχεται όχι τη νύχτα της 31ης Δεκεμβρίου, αλλά από τις 6 του μηνός! Τα δώρα τα αφήνει στα παπούτσια των παιδιών, που πρέπει να είναι καθαρά και τοποθετημένα έξω από το σπίτι. Τέλος, στο εορταστικό τραπέζι προτιμούν το ψάρι. 

Ουκρανία

Στην Ουκρανία ο Παγωμένος Πατέρας φθάνει με το έλκηθρο, το οποίο σέρνουν μόνο τρεις τάρανδοι, ενώ τον συνοδεύει και ένα κοριτσάκι, το Κορίτσι - Νιφάδα, που φορά ένα λαμπερό μπλε κοστούμι με λευκή γούνα και ένα στέμμα που έχει το σχήμα μιας νιφάδας χιονιού. Στο χριστουγεννιάτικο δέντρο, παρέα με τις μπάλες τοποθετούν αράχνες και ιστούς.

Πολωνία

Στην Πολωνία η περίοδος που προηγείται των Χριστουγέννων είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς νέοι και μεγάλοι απέχουν συνειδητά από πειρασμούς (κυρίως από γλυκά) στη προσπάθειά τους να έχουν εσωτερική γαλήνη και αρμονία.
Τα σπίτια και τα δωμάτιά τους φαντάζουν υπέροχα με πλούσιες χριστουγεννιάτικες διακοσμήσεις. Και εδώ κόκκινα ή μπλε αλεξανδρινά χρησιμοποιούνται στη παραδοσιακή διακόσμηση της Πολωνίας σε συνδυασμό με κλαδιά από πεύκα.

Η παραμονή των Χριστουγέννων θεωρείται η πιο σημαντική ημέρα των εορτών. Μετά από μια ημέρα νηστείας η οικογένεια από τους γηραιότερους μέχρι τα παιδιά συγκεντρώνονται στο γιορτινό τραπέζι που ειδικά για τη περίσταση είναι περίτεχνα διακοσμημένο ενώ το λευκό τραπεζομάντιλο θεωρείται πλέον απαραίτητο. Μόλις το πρώτο αστέρι εμφανισθεί στον ουρανό η εορτή μπορεί να ξεκινήσει. Η έναρξη της εορτής γίνεται με το μοίρασμα του χριστουγεννιάτικου μπισκότου, ως ένδειξη αγάπης και συμφιλίωσης που συνοδεύεται με την ανταλλαγή θερμών ευχών. Στο τραπέζι υπάρχει πάντα και ένα πιάτο άδειο σε περίπτωση που κάποιος επισκέπτης εμφανιστεί αναπάντεχα. Τα δώρα τοποθετούνται κάτω από το δέντρο τν Χριστουγέννων και προσφέρονται από τον νεαρότερο σε ηλικία. Σε αντίθεση με την αγγλοσαξονική παράδοση, τα δώρα δεν απευθύνονται σε καθορισμένα πρόσωπα έτσι αυτά επιλέγονται να είναι γενικού ενδιαφέροντος ή χρήσης.

Πορτογαλία

Στην Πορτογαλία τα Χριστούγεννα λέγονται Natal. Τα πάντα περιστρέφονται γύρω από τον Menlino Jesus, το μικρό Χριστό, που είναι το σύμβολο της αγάπης, της ειρήνης και της ευτυχίας. Στη χώρα οι κάτοικοι αυτές τις άγιες μέρες δεν πρέπει ποτέ να κλείνουν την πόρτα σε κάποιον δυστυχισμένο.
Οι Πορτογάλοι συνηθίζουν να σερβίρουν το χριστουγεννιάτικο δείπνο τα μεσάνυχτα της 24^ης Δεκεμβρίου, το οποίο περιλαμβάνει παστό μπακαλιάρο με βραστές πατάτες. Την ημέρα των Χριστουγέννων, η γιορτή είναι γνωστή ως Consoda, τα μέλη της οικογένειας βάζουν επιπλέον θέσεις στο τραπέζι για τις ψυχές των νεκρών. Πιστεύουν, ότι η προσφορά τροφίμων στους προγόνους θα ευλογήσει το νοικοκυριό για το επόμενο έτος. Τα παιδιά την παραμονή των Θεοφανείων βάζουν τα παπούτσια τους στις πόρτες και τα περβάζια των παραθύρων τα παπούτσια τους γεμάτα με καρότα και άχυρο, για να προσελκύσουν τα άλογα των Τριών Μάγων στο σπίτι τους. Το πρωί τα παιδιά βρίσκουν τα παπούτσια τους γεμάτα με ζαχαρωμένα φρούτα, γλυκά και λιχουδιές.