Το ολοκαύτωμα του Lidice

Στις 2 Ιουλίου 1942, τα περισσότερα από τα παιδιά του Lidice, ένα μικρό χωριό στην Τσεχοσλοβακία, παραδόθηκαν στο γραφείο Lodz Gestapo. Τα 82 παιδιά στη συνέχεια μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο εξόντωσης στο Chełmno, 70 χιλιόμετρα μακριά. Εκεί δηλητηριάστηκαν με αέρια και πέθαναν. 

Τα γεγονότα που οδήγησαν στο θάνατό τους ήταν περίπλοκη, αλλά η καθοριστική στιγμή ήταν η δολοφονία του Reinhard Heydrich, διοικητή του ναζιστικού προτεκτοράτου της Βοημίας και της Μοραβίας. Η Τσεχοσλοβακία είχε καταληφθεί από τη ναζιστική Γερμανία από τον Απρίλιο του 1939 και o Reinhard Heydrich ασκούσε μια πολύ καταπιεστική εξουσία. Η επίθεση που οδήγησε στο θάνατό του έγινε από κοινή ομάδα παρτιζάνων, Τσέχων και Σλοβάκων, σε συνεργασία με Βρετανούς καταδρομείς. Απ' τη στιγμή του θανάτου του Heydrich από σηψαιμία που προκλήθηκε απ' τους τραυματισμούς του, μια εβδομάδα αργότερα, στις 4 Ιουνίου 1942, ολόκληρη η χώρα γνώριζε ότι θα υπάρξουν αντίποινα. Τίποτα, όμως, θα μπορούσε να τους προετοιμάσει για τη φρίκη που ήταν να έρθει.
 

Η χώρα είχε κηρυχτεί σε κατάσταση έκτακτης και είχε απαγορευτεί η κυκλοφορία στην Πράγα, πρωτεύουσα της Τσεχοσλοβακίας. Η τεράστια επιχείρηση αναζήτησης των παρτιζάνων στην πόλη δεν απέδωσε τίποτε. Οι δολοφόνοι είχαν εξαφανιστεί. Μέχρι τη στιγμή που ο Heydrich ξεψύχησε, ωστόσο, 157 άτομα είχαν ήδη εκτελεστεί με συνοπτικές διαδικασίες. Αυτό που θα ακολουθούσε όμως θα ήταν πολύ χειρότερο.

Μετά την κηδεία του Heydrich στο Βερολίνο, ο ίδιος ο Adolf Hitler, διέταξε να ληφθεί μέριμνα τεσσάρων σημείων, που θα αφορούσε στους κατοίκους κάθε χωριού που διαπιστωμένα θα περιέθαλπε τους παρτιζάνους:

α. Όλοι οι ενήλικες άνδρες θα εκτελούνταν.

β. Οι ντόπιες γυναίκες θα μεταφέρονταν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.

γ. Τα παιδιά θα υποβάλλονταν σε εξέταση, η οποία θα έδειχνε πόσο κατάλληλα ήταν για να γερμανοποιηθούν (έχοντας "Άρια" χαρακτηριστικά). Όσα απ' αυτά κρινόταν ως κατάλληλα θα τοποθετούνταν σε οικογένειες των SS, προκειμένου να ανατραφούν ως καλοί Ναζί. Τα υπόλοιπα παιδιά θα ανατρέφονταν με «άλλους τρόπους».

δ. Τέλος, το χωριό θα καταστρεφόταν ολοκληρωτικά, θα αφανιζόταν κάθε ίχνος του για πάντα.
 

Οι εντολές του Hitler εκτελέστηκαν αμέσως. Το χωριό Lidice περικυκλώθηκε, παρά την απουσία αποδείξεων ότι είχαν βρει εκεί καταφύγιο οι παρτιζάνοι. Οι άνδρες μεταφέρθηκαν σε ένα αγρόκτημα στην άκρη του χωριού και πυροβολήθηκαν, πρώτα σε ομάδες των πέντε και μετά των δέκα ατόμων, όταν ο ηθικός αυτουργός αυτού του τρόμου, Horst Böhme, παραπονέθηκε ότι έπαιρνε πάρα πολύ καιρό. Μέχρι το απόγευμα, 173 άνδρες είχαν πυροβοληθεί.

Οι 203 γυναίκες και τα 105 παιδιά του Lidice συνελήφθησαν και κλείστηκαν αρχικά στο σχολείο του χωριού. Από εκεί οδηγήθηκαν κρατούμενοι σε άλλο σχολείο στην κοντινή πόλη του Kladno. Τέσσερις από τις γυναίκες ήταν έγκυες. Οδηγήθηκαν στο ίδιο νοσοκομείο, όπου είχε πεθάνει ο Heydrich και τις εξανάγκασαν σε βίαιες αποβολές. Οι περισσότερες από τις γυναίκες οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Ravensbrück. Εκεί οι περισσότερες έχασαν τη ζωή τους από μια σειρά ασθενειών.

Τα παιδιά του Lidice κρατήθηκαν σε ένα εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο στο Łódź, κάτω από συνθήκες απόλυτης εξαθλίωσης και προφανούς έλλειψης υγιεινής, καταστάσεις που επέτειναν τον πόνο και το φόβο που τους προκλήθηκε από το βίαιο διαχωρισμό από την οικογένειά τους. Μετά από μία εβδομάδα Ναζί αξιωματούχοι πήραν πολλά από τα παιδιά προκειμένου να τα οδηγήσουν σε οικογένειες των SS, για να τα αναθρέψουν ως γερμανόπουλα.

Για τα υπόλοιπα παιδιά υπήρξε κάποια διστακτικότητα αρχικά για την τελική τύχη τους. Ωστόσο, στο τέλος του Ιουνίου, ο Adolf Eichmann, προκειμένου να διευκολυνθεί η αιφνιδιαστική μαζική απέλαση των Εβραίων σε γκέτο και στρατόπεδα εξόντωσης στην κατεχόμενη Ανατολική Ευρώπη, διέταξε τη σφαγή τους.

Στις 2 Ιουλίου 1942 τα υπόλοιπα 82 παιδιά παραδόθηκαν στην Gestapo. Από εκεί μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο εξόντωσης της πόλης Chelmno όπου δηλητηριάστηκαν με αέρια. Από τα 105 παιδιά του Lidice, μόνο 17 παιδιά γλίτωσαν και επέστρεψαν μετά τον πόλεμο στο χωριό τους. 153 γυναίκες, πρώην σύζυγοι και μητέρες, τώρα, κυρίως, χήρες χωρίς παιδιά, επέζησαν και επέστρεψαν στο Lidice μετά τον πόλεμο.

Τα 82 χάλκινα αγάλματα, 40 αγόρια και 42 κορίτσια, που φιλοτέχνησε η γλύπτης Marie Uchytilová στέκονται όρθια στο μνημείο που στήθηκε στο Lidice, ως αιώνια υπενθύμιση της σφαγής και του τρόμου του Ναζισμού και μιας διαρκούς υπενθύμισης ότι δεν πρέπει ποτέ να επιτρέψουμε να επαναληφθεί κάτι ανάλογο.