Από πού πήραν τα ονόματά τους τα ελληνικά νησιά; (3)

Κάλυμνος

Αρχικά το όνομα του νησιού ήταν «Καλύδνα», ενώ από τον 4^ο αι. π. Χ. και μετά μετονομάστηκε σε «Κάλυμνα». Η πιθανότερη ετυμολογία του ονόματος είναι από το καλός (ωραίος) και ύδνα (από το ύδωρ, νερό). Αυτό σημαίνει ότι η λέξη Καλύδνα σημαίνει νησί με καλά, ωραία νερά. Κατά τη Βυζαντινή εποχή η ονομασία «Κάλυμνα» μεταβλήθηκε σε «Κάλυμνος». Ο Όμηρος την ονομάζει «Καλύδνες» και αναφέρει ότι συμμετείχε στον Τρωικό πόλεμο, στέλνοντας μαζί με άλλα νησιά 30 πλοία, με αρχηγούς τον Φείδιππο και τον Άντιφο. Μετά τον Τρωικό πόλεμο (σύμφωνα με τον Διόδωρο), τέσσερα από τα πλοία του Αγαμέμνονα στο γυρισμό τους ναυάγησαν έξω από το νησί. Τα πληρώματά τους (Αργείοι και Επιδαύριοι) εγκαταστάθηκαν τότε μόνιμα στο νησί και έχτισαν ένα οικισμό πάνω στο οροπέδιο του νησιού, που σε ανάμνηση της μακρινής τους πατρίδας, ονομάστηκε Άργος. Για πολύ καιρό υπήρξε η πρωτεύουσα του νησιού.  

Κάρπαθος

Για την ονομασία του νησιού, υπάρχουν πολλές εκδοχές. Ο θρύλος του νησιού αναφέρει ότι, επειδή οι πρώτοι κάτοικοι αγαπούσαν υπερβολικά τον τόπο τους, έκλεψαν τους Ολύμπιους Θεούς και τους έφεραν εδώ. Για την πράξη αυτή, ονομάστηκαν «Αρπάθεοι». Αργότερα μετατράπηκαν σε «Καρπάθεοι» και τέλος σε «Καρπάθιοι», οπότε από αυτούς πήρε το όνομά της η Κάρπαθος. Ο Όμηρος την ονομάζει «Κράπαθο», σύμφωνα με αναφορά στα γεωγραφικά του Στράβωνα. Άλλα αρχαία ονόματα του νησιού είναι «Τετράπολις», «Ανεμόεσσα» και «Ανεμούσα», ενώ κατά το Μεσαίωνα ονομαζόταν «Scarpanto» (η ονομασία αυτή για το νησί επιβιώνει ακόμη, στα ιταλικά). Η Κάρπαθος έχει δώσει το όνομά της στο πέλαγος που την περιβρέχει, το «Καρπάθιο Πέλαγος».

Κάσος

Στην ονομασία του νησιού αναφέρεται και ο Στέφανος ο Βυζάντιος, ο οποίος το ονομάζει επίσης «Άμφη» και «Αρτράβη». «Αστράβη» και «Άχνη» ή «Κάσο» ονομάζει το νησί ο Πλίνιος. Το όνομα Κάσος έχει φοινικική ρίζα -κας, η οποία σημαίνει άχνη, αφρός της θάλασσας, ευθεία αναφορά στο πέρασμα μεταξύ Κάσου και Καρπάθου, το πιο τρικυμιώδες σημείο στις ελληνικές θάλασσες. «Αστράβη» την ονομάζει επίσης ο γεωγράφος Στράβων.

Καστελλόριζο ή Μεγίστη

Αν και μικρό ως νησί, το Καστελλόριζο έχει μεγάλη ιστορία, αφού είχε κατοικηθεί ήδη από τη νεολιθική εποχή, ενώ στη συνέχεια αποικίστηκε από τους Δωριείς, όπως και όλα τα Δωδεκάνησα. Αυτοί έδωσαν στο νησί και το όνομα «Μεγίστη». Ένας θρύλος αποδίδει τη βάπτιση στον πρώτο οικιστή που λεγόταν Μεγιστέας, όμως μάλλον οφείλεται στο ότι ξεχωρίζει σε μέγεθος από τις γύρω βραχονησίδες. Ο Στέφανος ο Βυζάντιος αναφέρει το νησί ως «Πολυΐστωρ», ενώ ο Στράβων παραθέτει παρά την ονομασία «Μεγίστη» το όνομα «Κισθήνη», που πιθανόν να ήταν όνομα αρχαίας πόλης επί της νήσου. Οι Άραβες την ονόμαζαν «Μαγιάς» και οι Οθωμανοί «Μεΐς».

Την ονομασία Καστελλόριζο έλαβε στα τέλη του 14^ου αιώνα, από τους Ιωαννίτες Ιππότες, όταν έκτισαν πάνω στον κοκκινωπό βράχο δίπλα στην είσοδο του λιμανιού, κάστρο κάτω απ’ το οποίο αναπτύχθηκε η πόλη (στου Καστελίου τη ρίζα).

Κέα ή Τζια

Η παλαιότερη ονομασία της Κέας ήταν «Υδρούσα», ενώ κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας το νησί λεγόταν «Τζια». Η σημερινή του ονομασία οφείλεται στον ήρωα Κέω που ήταν επικεφαλής των Λοκρών απ’ τη Ναύπακτο, οι οποίοι κατά την αρχαιότητα κατέλαβαν το νησί.

Κέρκυρα

Σύμφωνα με πολλούς μελετητές, το όνομά της οφείλεται στη νύμφη Κέρκυρα, κόρη του ποταμού Ασωπού. Ο θεός Ποσειδώνας αγάπησε την όμορφη κοπέλα, την έφερε στο νησί, στο οποίο έδωσε το όνομά της. Από τον έρωτά τους έφεραν στη ζωή το Φαίακα, το μυθικό γενάρχη των Φαιάκων. Πολλοί μελετητές πιστεύουν ότι, ο μύθος της νύμφης Κέρκυρας συνδέεται ετυμολογικά με τη λέξη «Κορυφώ», από την ακρόπολη που βρίσκεται απέναντι από τη σημερινή πρωτεύουσα. Από τη λέξη «Κορυφώ» προήλθε, στη συνέχεια, η λατινογενής ονομασία «Corfu», με την οποία είναι γνωστό το νησί στο εξωτερικό. 

Στα αρχαία χρόνια το νησί πήρε διάφορα ονόματα ανάμεσα στα οποία «Μακρίς» εξαιτίας του μήκους της, «Δρέπανο» για την ομοιότητα στο σχήμα της με το αγροτικό εργαλείο, «Σχερία» διότι κατά το μύθο η Δήμητρα παρακάλεσε τον Ποσειδώνα να σταματήσει (σχειν) τη λάσπη ενός ποταμού από τις απέναντι ηπειρωτικές ακτές για να μην ενωθεί η Κέρκυρα μαζί τους. Με το όνομα αυτό αναφέρεται και στην Οδύσσεια του Ομήρου.

Κεφαλονιά

Το νησί πήρε το όνομά του από τον μυθικό Κέφαλο, ο οποίος έφτασε στο νησί ως πρόσφυγας από την Αθήνα ή από το ελληνικό φύλο των Κεφαλλήνων ή Κεφαλλάνων. Στα Ομηρικά κείμενα δεν εμφανίζεται το όνομα της νήσου ως έχει, αλλά με άλλες ονομασίες όπως «Δουλίχιον», «Σάμος» ή «Σάμη». Σε αυτή τη μορφή διατηρείται ως το όνομα μίας εκ των πόλεων της νήσου από την αρχαιότητα έως σήμερα. Παρ’ όλα αυτά ο Όμηρος αναφέρει σαφέστατα ότι ο λαός στον οποίο ηγείται ο Οδυσσέας, είναι οι Κεφαλλήνες.

Κίμωλος

Η Κίμωλος είναι νησί με πλούσιες ιστορικές καταγραφές. Σύμφωνα με την παράδοση, πρώτος μυθικός οικιστής της υπήρξε ο Κίμωλος, σύζυγος της Σίδης, κόρης του Ταύρου, στον οποίο οφείλει το όνομά της. Ήταν επίσης γνωστή και σαν «Εχινούσα», πιθανόν λόγω της κιμωλίας έχιδνας (οχιάς), που ακόμη και σήμερα αφθονεί στο νησί.

Κρήτη

Κρήτη ονομαζόταν μία από τις νύμφες των Εσπερίδων που φύλαγαν τα χρυσά μήλα στον κήπο των θεών, στη χώρα του Άτλαντα και, σύμφωνα με τη μυθολογία, από τη νύμφη αυτή πήρε το όνομά του και το νησί. Σύμφωνα με άλλο μύθο, Κρήτη ήταν το όνομα της γυναίκας του Άμμωνα, θεού της Αιγύπτου, ο οποίος έφυγε από τη χώρα του, γιατί είχε πέσει σιτοδεία, και πήγε στην Κρήτη. Εκεί ίδρυσε το νέο του βασίλειο, στο οποίο έδωσε το όνομα της γυναίκας του. Άλλοι, πάλι λένε ότι η Κρήτη πήρε το όνομά της από τον Κρη,  που ήταν γιος του Δία και της νύμφης Ιδαίας.

Κύθηρα

Αρκετές φορές τα Κύθηρα άλλαξαν ονομασία. Οι κατά καιρούς ηγεμόνες του νησιού, του προσέδιδαν διάφορα ονόματα. Τον μεσαίωνα λέγονταν «Κυθουρία» και «Τσερίγο» ή «Τσιρίγο», όνομα που έδωσαν στο νησί οι Ενετοί ναυτικοί. Λεγόταν και «Φοινικούντα» κάποτε, γιατί πολύ παλιά τα Κύθηρα υπήρξαν αποικία των Φοινίκων. Η ονομασία «Κύθηρα» τους δόθηκε από τη θεά Αφροδίτη, την προστάτιδα του νησιού, όπου κατά την αρχαιότητα την ονόμαζαν «Κυθήρια» ή «Κυθέρεια», από το ρήμα «κεύθω», που σημαίνει «κρύπτω τον έρωτα στην κοιλία». 

Κύθνος

Πρώτοι κάτοικοι της Κύθνου αναφέρονται οι αρχαίοι Δρύοπες με βασιλιά τους τον Κύθνο, απ’ όπου και το όνομα του νησιού, το οποίο λεγόταν επίσης και «Δρυοπίς» (χώρα των Δρυόπων) ή Οφιούσα (για τα πολλά της φίδια). Κατά τον Μεσαίωνα λεγόταν «Θήραμνα», ενώ ο Νείλος Δοξαπατρής από το 1143 την αναφέρει με το όνομα «Θερμιά», από τις θερμές πηγές που υφίστανται. Αργότερα οι Τούρκοι την αποκαλούσαν «Χαμάμ αντασί» (νήσος Λουτρά). Και τέλος οι Ιταλοί την αποκαλούσαν «Φέρμινα».

Κύπρος

Το όνομα «Κύπρος» φέρεται να επικράτησε από την εποχή του Ομήρου. Στα αιγυπτιακά μνημεία του Τούθμωσι Γ΄ (1500 π.Χ.) η Κύπρος φέρεται με το όνομα «Asebi» ή «Jsj», στο δε ψήφισμα της Κανώπου (238 π.Χ.) αναφέρεται με το όνομα «Sbjn», ενώ στους πήλινους πίνακες του Τελ ελ Αμάρνα εμφανίζεται με το όνομα «Alasia».

Επίσης υφίσταται και το όνομα «Kittim» του εβραϊκού κειμένου που αποδίδεται στην Κύπρο, πλην όμως σε πολλά χωρία αναφέρεται για περιοχή που προσδιορίζεται δυτικότερα, στην Ιταλία ή την Ελλάδα.

Όμως το ελληνικό όνομα «Κύπρος» απαντάται τόσο στην Ιλιάδα όσο και την Οδύσσεια.

Η ετυμολογία του ονόματος «Κύπρος» δεν είναι σίγουρη. Υπάρχουν διάφορες απόψεις. Μία άποψη λέει πως οφείλει το όνομα του στο βασιλιά Κύπρο του οποίου την κόρη Έννη νυμφεύτηκε ο Αχαιός Τεύκρος γιος του βασιλιά της Σαλαμίνας Τελαμώνα, όταν και ήρθε εξόριστος μετά τον Τρωικό πόλεμο και ίδρυσε την πόλη Σαλαμίνα στη Κύπρο. Μία άλλη άποψη υποστηρίζει ότι το όνομα προέρχεται από την Ελληνική λέξη για το Μεσογειακό κυπαρίσσι (Cupressus sempervirens, Κυπάρισσος η αειθαλής) ή ακόμα και από το Ελληνικό όνομα για το φυτό χέννα (Lawsonia alba), κύπρος. Μία άλλη άποψη είναι ότι η ρίζα του ονόματος είναι από την Ετεοκυπριακή και τη λέξη για το χαλκό. Ο Georges Dossin, για παράδειγμα, εισηγείται ότι οι ρίζες της λέξης βρίσκονται στην λέξη των Σουμερίων για το χαλκό (zubar) ή του μπρούντζου (kubar), από τα μεγάλα αποθέματα χαλκού που υπήρχαν στο νησί.

Οι μεγάλες εξαγωγές χαλκού από την Κύπρο έδωσαν το λατινικό όνομα στο χαλκό μέσα από την φράση aes Cyprium (μέταλλο της Κύπρου), που αργότερα συντομεύτηκε στο Cuprum. Η Κύπρος είναι επίσης γνωστή σαν το Νησί της Αφροδίτης αφού κατά την Ελληνική Μυθολογία η θεά Αφροδίτη, όπως δηλώνει και το όνομά της (γεννημένη από τον αφρό) γεννήθηκε στο νησί κοντά στην Πέτρα του Ρωμιού στις ακτές της Πάφου. Πουθενά στις αρχαίες πηγές δεν υπάρχει αναφορά για γέννηση της Ιστάρ - Αστάρτης των Φοινίκων στην Κύπρο αντίθετα με την Αφροδίτη των Ελλήνων που μάλιστα φέρει και το προσωνύμιο «Κύπρις».

Κως

Η ονομασία του νησιού επιδέχεται πολλές ερμηνείες. Μια εκδοχή είναι ότι ίσως προέρχεται από την Καρική λέξη «κοιον» (πρόβατο), λόγω της διαδεδομένης εκτροφής των προβάτων με πλούσιο μαλλί.

Αποκαλείται και «νησί του Ιπποκράτη», επειδή εκεί γεννήθηκε ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της ιατρικής. Το πλέον αξιοσημείωτο στοιχείο που χαρακτηρίζει το νησί είναι οι ατελείωτοι ποδηλατόδρομοι, γι’ αυτό και πολύ συχνά, η Κως χαρακτηρίζεται ως το «νησί του ποδηλάτου».