Αλκυονίδες ημέρες

Οι Αλκυονίδες μέρες είναι εκείνες οι μέρες του χειμώνα που χαρακτηρίζονται από καλό καιρό με ηλιοφάνεια, χωρίς ιδιαίτερο κρύο και κάποιες φορές με υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες. Οι ημέρες αυτές εμφανίζονται συνήθως κατά το χρονικό διάστημα από 15 Δεκεμβρίου ως 15 Φεβρουαρίου κάθε χρόνο, ενώ συχνότερη είναι η εμφάνισή τους στο χρονικό διάστημα από 16 - 31 Ιανουαρίου.

Η ονομασία τους έχει αρχαιοελληνική προέλευση και αποδίδεται στο φιλόσοφο Αριστοτέλη.
Οι ημέρες αυτές έλαβαν το όνομά τους (Αλκυόνιαι) από το μύθο της ελληνικής μυθολογίας, το σχετικό με το θαλάσσιο πτηνό Αλκυόνη, που αποτελεί την αλληγορική σημασία του ομώνυμου αστέρα «Αλκυόνη των Πλειάδων» που εμφανίζεται και με το όνομα του πτηνού. Ο αστέρας Αλκυόνη κατά την εποχή αυτή μεσουρανεί κατά τις εσπερινές ώρες και επομένως κατά τις ανέφελες νύκτες του Ιανουαρίου είναι ορατός στο σύμπλεγμα των Πλειάδων, ως κορωνίδα της Πούλιας, στην ψηλότερη περιοχή του ουράνιου θόλου. Εξ αυτού του απλού φυσικού γεγονότος όλες οι συνεχόμενες ημέρες που είναι ορατός ο αστέρας «Αλκυών» ήταν πολύ φυσικό να ονομασθούν Αλκυονίδες.

Από καθαρά μετεωρολογική άποψη οι Αλκυονίδες ημέρες ως ημέρες καλοκαιρίας εξηγούνται από το γεγονός ότι στο γεωγραφικό πλάτος που βρίσκεται η Ελλάδα μέχρι το γεωγραφικό πλάτος κυρίως της βορειοανατολικής Ευρώπης, κατά την περίοδο του χειμώνα παρατηρείται η ίδια βαρομετρική πίεση (εξίσωση πίεσης) με συνέπεια αφενός να μη δημιουργούνται άνεμοι και αφετέρου ο καιρός να είναι μεν ψυχρός αλλά και ηλιόλουστος, λόγω της αντικυκλωνικής κατάστασης.

Αυτό όμως δεν σημαίνει πως κάθε χρόνο υπάρχουν Aλκυονίδες ημέρες. Υπάρχουν και έτη που έλειψαν τελείως όπως το 1947, ενώ ούτε οι ημερομηνίες ούτε η διάρκεια τους είναι σταθερές. Συνηθέστερα όμως καλύπτουν χρονικά σχεδόν το δεύτερο μισό του Ιανουαρίου. Παρόλα αυτά, άλλοι επιμένουν να αποδίδουν τη διάρκειά τους σε διάστημα 14 αίθριων ημερών, από τις 15 Δεκεμβρίου έως 15 Φεβρουαρίου στην Ελλάδα, στην καρδιά του χειμώνα.

Οι ημέρες αυτές, γνωστές ως Αλκυονίδες μέρες, πήραν το όνομά τους από το πουλί Αλκυόνη, η οποία συμβολίζει τη γαλήνη, την ηρεμία και την προστασία. Επίσης σταματάει τη θαλασσοταραχή.

Οι σχετικοί μύθοι γύρω από το φαινόμενο των Αλκυονίδων ημερών είναι πολλοί.  Σύμφωνα με τον επικρατέστερο, η Αλκυόνη, κόρη του θεού των ανέμων Αίολου, ήταν μία χαρούμενη και ευτυχισμένη γυναίκα η οποία ήταν παντρεμένη με το βασιλιά της Θράκης Κήυκο. Ζούσαν στα παράλια της Θράκης κι ο γάμος τους ήταν τόσο τέλειος που οι δυο τους πίστεψαν ότι είναι ισάξιοι των Θεών. Έφτασαν μάλιστα να αυτοαποκαλούνται «Ζευς και Ήρα» προκαλώντας την μήνιν των θεών. Έτσι μια μέρα εμφανίστηκε στην περιοχή ένας λύκος που απειλούσε να καταστρέψει τα πάντα. Ο Κήυκος αποφάσισε να ζητήσει την βοήθεια της Πυθίας για ν’ αντιμετωπίσει τον άγριο λύκο. Η Αλκυόνη ζήτησε να τον συνοδεύσει μα αυτός αρνήθηκε, γιατί δεν ήθελε να διακινδυνεύσει μαζί του. Ο καιρός περνούσε μα ο Κήυκος δεν επέστρεφε. Η Αλκυόνη τον περίμενε με αγωνία. Τα όνειρά της τις νύχτες ήταν εφιαλτικά και τις μέρες τον περίμενε στα βράχια της θάλασσας.

Μια μέρα που η τρικυμία ήταν φοβερή φάνηκε από μακριά το καράβι του Κήυκου να παλεύει μέσα στη θαλασσοταραχή. Χωρίς δεύτερη σκέψη η Αλκυόνη ρίχτηκε στη μανιασμένη θάλασσα για να τον σώσει, με κίνδυνο της ζωής της. Οι θεοί θαυμάζοντας την αγάπη τους αποφάσισαν να τους μεταμορφώσουν σε πανέμορφα πουλιά, τις γνωστές μας αλκυόνες, για να σωθούν από την τρικυμία, οι οποίες ήταν όμως καταδικασμένες να γεννούν τ’ αυγά τους το χειμώνα. Έτσι, τα αγριεμένα κύματα ορμούσαν στα βράχια και κατέστρεφαν τη φωλιά και τα αυγά των αλκυόνων, μέχρι που ο Δίας τις λυπήθηκε και επέτρεψε να σταματούν οι άνεμοι και να λάμπει ο ήλιος για δεκαπέντε μέρες μέσα στην καρδιά του χειμώνα προκειμένου να μπορέσουν οι αλκυόνες να γεννούν τ’ αυγά τους.

Μετεωρολογικό φαινόμενο ή προϊόν μυθολογίας, όπως και να έχει οι αλκυονίδες μέρες μας προσφέρουν μέχρι και δύο ολόκληρες εβδομάδες ηλιοφάνειας και καλοκαιρίας μέσα στον χειμώνα.