Στον παλιό μου Αφέντη

Τον Αύγουστο του 1865, ο συνταγματάρχης Άντερσον από το Μπιγκ Σπρινγκ της πολιτείας του Τενεσί, έγραψε στον πρώην σκλάβο του Τζόρνταν Άντερσον, καλώντας τον να επιστρέψει με την οικογένειά του και να δουλέψει πάλι στη φάρμα του στο Νότο.

Ο Τζόρνταν που είχε δραπετεύσει στην πολιτεία του Οχάιο, είχε πλέον χειραφετηθεί και είχε βρει δουλειά για την οποία πληρωνόταν και μπορούσε να συντηρήσει την οικογένειά του. Απάντησε λοιπόν με μοναδικό τρόπο στον πρώην κύριό του, γράφοντας τη δική του επιστολή ή μάλλον υπαγορεύοντάς την, όπως έγραψαν οι εφημερίδες της εποχής που δημοσίευσαν την απάντηση.

Η επιστολή είναι γραμμένη με μεγάλη ευγένεια, αλλά διέπεται από μια λεπτή ειρωνεία και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα New York Daily Tribune το 1865. Πρόσφατα, ήρθε στην επιφάνεια χάρη στο βιβλίο της Λυδίας Μαρίας Τσάιλντ, Η Βίβλος των Απελεύθερων, το οποίο περιλαμβάνει αντίγραφο της έκδοσης της εφημερίδας του 1865.

Έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς απαντά ο πρώην σκλάβος στον παλιό κύριό του.

Στον παλιό μου Αφέντη

Ντέιτον, Οχάιο

7 Αυγούστου 1865

Στον παλιό μου Αφέντη, συνταγματάρχη Άντερσον, Μπιγκ Σπρινγκ, Τενεσί

Κύριε. Πήρα το γράμμα σας και χάρηκα που δεν έχετε ξεχάσει τον Τζόρνταν και που θέλετε να γυρίσω πίσω και να ζήσω μαζί σας ξανά, υποσχόμενος ότι θα κάνετε τα καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον για μένα. Συχνά αισθανόμουν ανήσυχος για εσάς. Νόμιζα ότι οι Γιάνκις θα σας είχαν κρεμάσει εδώ και καιρό, επειδή κρύβατε επαναστάτες στο σπίτι σας.

Υποθέτω ότι δεν έμαθαν ποτέ ότι πήγατε στον συνταγματάρχη Μάρτιν για να σκοτώσετε τον στρατιώτη της Ένωσης που έμενε στον στάβλο του. Παρ’ όλο που με πυροβολήσατε δύο φορές όσο ήμουν εκεί, δεν ήθελα να ακούσω ότι σας συνέβη κάτι κακό και χαίρομαι που ζείτε ακόμα. Θα μου έκανε καλό να πήγαινα στο παλιό σπίτι ξανά και να έβλεπα την κα Μαίρη και την κα Μάρθα και τον Άλλεν, την Έσθερ, τον Γκριν και τον Λι. Δώστε την αγάπη μου σε όλους και πείτε τους ότι ελπίζω να συναντηθούμε ξανά στον καλύτερο κόσμο, αν όχι σ’ αυτόν. Θα ερχόμουν να σας δω όλους όταν δούλευα στο νοσοκομείο του Νάσβιλ, αλλά ένας από τους γείτονες μου είπε, ότι ο Χένρι είχε σκοπό να με πυροβολήσει, αν του δινόταν η ευκαιρία.

Θα ήθελα να ξέρω ακριβώς ποια είναι η καλή ευκαιρία που μου προτείνετε να μου δώσετε. Τα πάω αρκετά καλά εδώ. Παίρνω 25 δολάρια το μήνα μαζί με τρόφιμα και ρουχισμό. Έχω ένα άνετο σπίτι για τη Μάντι – οι άνθρωποι εδώ τη φωνάζουν κα Άντερσον – και τα παιδιά – η Μίλι, η Τζέιν και ο Γκρούντι – πηγαίνουν σχολείο και μαθαίνουν καλά. Ο δάσκαλος λέει ο ότι ο Γκρούντι είναι γεννημένος ιεροκήρυκας. Πηγαίνουν στο Κυριακάτικο Σχολείο και η Μάντι κι εγώ πηγαίνουμε συχνά στην εκκλησία. Μας φέρονται με καλοσύνη. Καμιά φορά ακούμε τους άλλους να λένε γι’ εμάς: «Αυτοί οι έγχρωμοι ήταν σκλάβοι κάτω στο Τενεσί». Τα παιδιά πληγώνονται όταν ακούν τέτοια σχόλια, αλλά τους λέμε ότι στο Τενεσί δεν ήταν ντροπή να ανήκεις στον συνταγματάρχη Άντερσον. Πολλοί σκουρόχρωμοι θα ήταν περήφανοι, όπως ήμουν κι εγώ, να σε έχουν για αφέντη. Τώρα, αν μου γράψεις και μου πεις πόσο μεροκάματο ακριβώς θα μου δίνεις, θα μπορώ να αποφασίσω καλύτερα αν είναι προς όφελός μου να γυρίσω πίσω.

Όσο για την ελευθερία μου, που λες ότι μπορώ να έχω, δεν έχω να κερδίσω τίποτα από αυτό, καθώς πήρα τα χαρτιά της ελευθερίας μου το 1864 από τον επικεφαλής της Στρατιωτικής Αστυνομίας του παραρτήματος του Νάσβιλ. Η Μάντι λέει ότι φοβάται να γυρίσει πίσω χωρίς κάποια απόδειξη ότι θα μας φερθείς δίκαια και με καλοσύνη και καταλήξαμε ότι πρέπει να δοκιμάσουμε την ειλικρίνειά σου ζητώντας σου να μας στείλεις τα μεροκάματά μας για το διάστημα που σου δουλέψαμε. Αυτό θα μας κάνει να ξεχάσουμε και να συγχωρέσουμε όλα τα παλιά και να βασιστούμε στη δίκαιη στάση και τη φιλία σου για το μέλλον. Σε υπηρέτησα με αφοσίωση για 32 χρόνια και η Μάντι για 20. Με 25 δολάρια το μήνα για μένα και 2 δολάρια την εβδομάδα για τη Μάντι, οι μισθοί μας φτάνουν στο ποσό των 11.680 δολαρίων.

Πρόσθεσε τώρα σ’ αυτό τους τόκους για το διάστημα που κρατήθηκαν οι μισθοί μας και αφαίρεσε αυτά που πλήρωσες για το ρουχισμό μας και τρεις επισκέψεις του γιατρού προς εμένα και ένα δόντι που έβγαλε η Μάντι και το υπόλοιπο θα είναι αυτό που δίκαια μας ανήκει. Παρακαλώ, στείλε τα χρήματα με την Άνταμς Εξπρές, υπόψη του Β. Γουίντερς στο Οχάιο. Αν δεν μπορείς να μας πληρώσεις για την αφοσιωμένη δουλειά μας στο παρελθόν, δεν μπορούμε να έχουμε μεγάλη πίστη στις υποσχέσεις σου για το μέλλον. Ελπίζουμε ότι ο καλός Δημιουργός θα έχει ανοίξει τα μάτια σας σχετικά με την αδικία που διαπράξατε εσείς και οι πατέρες σας σε εμένα και τους δικούς μου πατέρες, αναγκάζοντάς μας να δουλεύουμε για εσάς για ολόκληρες γενιές, χωρίς καμία ανταμοιβή. Εδώ, παίρνω το μεροκάματό μου κάθε Σάββατο βράδυ, αλλά στο Τενεσί δεν υπήρχε κάποια μέρα που να πληρώνονται οι νέγροι, όπως δεν υπάρχει μέρα που να πληρώνονται τα άλογα και οι αγελάδες. Σίγουρα θα υπάρξει μια μέρα κρίσης γι’ αυτούς που έχουν διαπράξει απάτη εις βάρος των εργατών τους.

Απαντώντας σε αυτή την επιστολή, παρακαλώ γράψτε μου για το αν θα υπάρχει ασφάλεια για την Μίλι και την Τζέιν που τώρα μεγαλώνουν και είναι και τα δύο πολύ όμορφα κορίτσια. Ξέρετε τι έγινε με τις κακόμοιρες Ματίλντα και Κάθριν. Θα προτιμούσα να μείνω εδώ και να λιμοκτονήσω και να πεθάνω – αν έφτανε έως εκεί – από το να κινδυνέψουν τα κορίτσια μου να ντροπιαστούν από τη βία και τη φαυλότητα των νεαρών αφεντών τους. Παρακαλώ, επίσης, να μου γράψετε αν έχουν ανοίξει σχολεία για έγχρωμους στη γειτονιά σας. Ο μεγάλος πόθος της ζωής μου τώρα είναι να πάρουν τα παιδιά μου εκπαίδευση και να αποκτήσουν ενάρετες συνήθειες.

Χαιρετίστε μου τον Τζορτζ Κάρτερ και πείτε του εκ μέρους μου ευχαριστώ που πήρε το πιστόλι από τα χέρια σας όταν ήσασταν έτοιμος να με πυροβολήσετε.

Από τον παλιό υπηρέτη σας,

Τζόρνταν Άντερσον