Παρατσούκλια - Παραγκώμια κατοίκων ελληνικών πόλεων (1)

Σχεδόν κάθε πόλη της χώρας μας διαθέτει εκτός από το επίσημο όνομά της ένα δεύτερο όνομα που αφορά σε παλαιότερες εποχές, αλλά και ένα περιπαιχτικό – κοροϊδευτικό όνομα που της έχει δοθεί για κάποια επαναλαμβανόμενη ενέργεια των κατοίκων της, για κάποιο ιδιαίτερο γεγονός ή προϊόν της πόλης αυτής ή για καθαρά κοροϊδευτικούς – υποτιμητικούς λόγους από κατοίκους άλλων, συνήθως γειτονικών πόλεων. Τα τοπωνυμικά αυτά παρατσούκλια, άλλα αποτυπώνουν χαρακτηριστικά τοπικά γνωρίσματα και συνήθειες και άλλα αποτελούν ένα μείγμα ψηγμάτων αλήθειας και θρύλων.

Πολλές απ’ αυτές τις ονομασίες έχουν διαδοθεί και γίνει πιο γνωστές ανά το Πανελλήνιο, απ’ ότι άλλες. Αρκετές απ’ αυτές πάντως, έχουν περιορισμένη χρήση, ή εκλείπουν σταδιακά, καθώς αποτελούν απομεινάρια παλαιότερων εποχών.

Ας δούμε λοιπόν κάποια τέτοια παρατσούκλια των κατοίκων διαφόρων πόλεων της χώρας μας κι ας προσπαθήσουμε, όπου αυτό είναι ιστορικά δυνατό, να εξηγήσουμε το λόγο της προέλευσης του ονόματος αυτού.

Αγρίνιο

Παρατσούκλι - Παραγκώμι: Βλάχοι

Ονομασία που δόθηκε στους Αγρινιώτες από τους Μεσολογγίτες, οι οποίοι θεωρού(σα)ν τον εαυτό τους πολύ διακεκριμένο.

Αθήνα 

Παρατσούκλι - Παραγκώμι: Γκάγκαροι - Χαμουτζήδες

Γκάγκαρο ήταν το βαρύ ξύλο που ήταν κρεμασμένο με σκοινί πίσω από τις αυλόπορτες, τις οποίες έκλεινε με το βάρος του (ο όρος πιθανότατα προέρχεται από το ενετικό «ganghero» που σημαίνει «μεντεσές», «μάνδαλο», «στρόφιγγα», ή από το τουρκικό «gaga» που είναι είδος μάνδαλου για το κλείσιμο της εξώπορτας, αλλά σημαίνει και «ράμφος»).

«Γκάγκαρος» λεγόταν επί τουρκοκρατίας, περιπαικτικά, ο Αθηναίος της ανώτερης κοινωνικής τάξης, ο οποίος στην πόρτα του είχε γκάγκαρο. Σήμερα η λέξη «Γκάγκαρος» υποδηλώνει το γνήσιο Αθηναίο, σε αντιπαραβολή με τους εσωτερικούς μετανάστες (κάτοικοι χωριών της επαρχίας) που κατέκλυσαν την πρωτεύουσα, ειδικά μετά το 1950.

«Χαμουτζήδες» χαρακτηρίστηκαν οι Αθηναίοι από τους υπόλοιπους συμπατριώτες μας - και κυρίως τους Θεσσαλονικείς - λόγω της ιδιομορφίας των Αθηναίων να προφέρουν το επίρρημα «κάτω» σαν «χάμω».

Αμφιλοχία 

Παρατσούκλι - Παραγκώμι: Καρβασαριώτες - Καβουροζούμηδες

Η Αμφιλοχία, μια μικρή επαρχιακή πόλη στο μυχό του Αμβρακικού κόλπου ονομαζόταν στα χρόνια της Τουρκοκρατίας Καρ(α)βασαράς, από τις τουρκικές λέξεις καραβάν σα(ε)ράι, δηλαδή το χάνι (πανδοχείο με χώρο όπου σταβλίζονταν ζώα, κυρίως άλογα ή μουλάρια) όπου ξεκουραζόταν τα καραβάνια. «Καρβασαριώτες» συνεπώς είναι οι κάτοικοι του Καρ(α)βασαρά.

Καβουροζούμηδες ονομάστηκαν οι κάτοικοι της Αμφιλοχίας, διότι εξαιτίας της φτώχιας τους, έπιαναν καβούρια, τα οποία αφθονούσαν στα βράχια των ακτών του Αμβρακικού κόλπου, τα έβραζαν, και έπιναν το ζουμί τους, προσπαθώντας να ξεγελάσουν την πείνα τους.

Άργος

Παρατσούκλι - Παραγκώμι: Πράσα ή Πρασάδες

Το παρατσούκλι αυτό αφορά στη μεγάλη αντιπαλότητα των κατοίκων του Ναυπλίου και του Άργους. Το Ναύπλιο ως πιο κοσμοπολίτικη πόλη δέχτηκε πρώτη τα πυρά των Αργιτών, για να ανταπαντήσει με το παρατσούκλι «Πράσα» ή «Πρασάδες», ως αντίποινα.

Το παραγκώμι αυτό δόθηκε στους Αργίτες διότι καλλιεργούσαν πολλά πράσα στο έφορο κάμπο τους, αλλά και διότι, όπως έλεγαν οι Ναυπλιώτες, οι Αργίτες έτρωγαν το πράσο με το οποίο χτυπούσαν το γαϊδούρι τους.

Αρκαδία

Παρατσούκλι - Παραγκώμι: Σκορδάδες - Αβγοζύγηδες

Οι κάτοικοι της Αρκαδίας ονομάστηκαν «Σκορδάδες» λόγω της μεγάλης παραγωγής σκόρδων που είχαν κάθε χρόνο, αλλά και της μεγάλης - έως υπερβολικής -  κατανάλωσής του σε όλες του τις μορφές.

«Αβγοζύγηδες», ονομάστηκαν οι Αρκάδες διότι πρώτοι απ’ όλους πουλούσαν αβγά χρησιμοποιώντας ως βάση όχι των αριθμό των αυγών, αλλά το μέγεθος τους.

Άρτα

Παρατσούκλι - Παραγκώμι: Νερατζοκώληδες ή Νερατζόκωλοι

Οι Αρτινοί ονομάστηκαν έτσι, μάλλον από τους Γιαννιώτες, λόγω της διάθεσης να σατιρίσουν τη μεγάλη καλλιέργεια εσπεριδοειδών και ειδικά νεραντζιών. Με σκωπτική διάθεση ισχυριζόταν ότι στην Άρτα οι κάτοικοι έχουν πολλά νεράντζια και μεγάλους κώλους, άρα έχουν κώλους σαν νεράντζια.