Γιάννη – Κώστας (Συρράκο Ιωαννίνων)

Κατεξοχήν συρρακιώτικος χορός, που χορευόταν από άντρες και γυναίκες σ’ ανοιχτό κύκλο, διπλοκάγκελο ή τριπλοκάγκελο, με λαβή από τις παλάμες και με λυγισμένους τους αγκώνες για τους δύο πρώτους χορευτές. Είχε δύο μέρη. Το χορευτικό μοτίβο του Α’ μέρους αποτελούνταν από τις 12 κινήσεις του συγκαθιστού και χόρευαν οι γυναίκες και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άντρες και στη συνέχεια το Β’ μέρος χορευόταν με τις κινήσεις του κλειδωτού.

Είναι ο κυριότερος Συρρακιώτικος χορός. Οι μουσικοί που δεκαετίες τώρα παίζουν το τραγούδι δεν θυμούνται τα λόγια που πιθανό να είχε. Ο λόγος που μας κάνει να πιστεύουμε ότι ίσως συνοδευόταν από λόγια είναι το γεγονός ότι αναφέρεται σε ιστορικό πρόσωπο. Ο Γιάννης Κώστας ήταν αγωνιστής του 1821 από το χωριό Κράψι Ιωαννίνων και συμμετείχε στην επανάσταση, με πρωτεργάτη τον Ιωάννη Κωλέττη, που τελικά επέφερε την καταστροφή του Συρράκου και των Καλαρρυτών.

Στα νεανικά του χρόνια κατετάγη στη Σουλιώτικη Φάλαγγα υπό τη διοίκηση των Γάλλων και μετά των Άγγλων. Αργότερα κέρδισε για την ανδρεία και την ευφυΐα του την εύνοια του γιου του Αλή Πασά, Μουχτάρ. Το 1818 πήγε στην υπηρεσία του βασιλιά της Νεαπόλεως, Φερδινάρδου. Στη συνέχεια φυλακίσθηκε και, αφού αμνηστεύτηκε, μυήθηκε στα της Φιλικής Εταιρείας και έπιασε τα όπλα από την αρχή του Αγώνα υπό τον Νότη Μπότσαρη. Πήρε μέρος μαζί του στις μάχες του Σουλίου , στην άλωση της Άρτας με τον Ράγγο, στις συμπλοκές των Αγράφων με τον Καραϊσκάκη, στην πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου με τον Μάρκο Μπότσαρη, στην υπεράσπιση της Σκιάθου με τον Καρατάσο και σε πολλές άλλες μάχες κατά του Ιμπραήμ πασά. Στο Χαϊδάρι της Αττικής πολέμησε με τον φιλέλληνα Φαβιέρο. Επί Καποδίστρια εξελέγη πεντακοσίαρχος και πολέμησε στην άλωση της Βόνιτσας, καθώς και στη μάχη του Μακρυνόρους υπό τον τότε στρατηγό, Τζώρτζ. Μετά από μια ζωή γεμάτη μάχες πέθανε στην Αθήνα με το βαθμό του αντιστράτηγου.

Στο πρώτο μέρος του χορού, γίνονται τρεις τριπλές κινήσεις προς τη δεξιά μεριά του κύκλου και μια τριπλή προς την αριστερή, που επαναλαμβάνονται. Με τις κινήσεις του αργού πρώτου μέρους χορεύεται και ο «Συγκαθιστός» του Συρράκου (χωρίς το δεύτερο μέρος). Στο δεύτερο μέρος του «Γιάνν' Κώστα» έχουμε τον «μέσα - έξω» βηματισμό του «κλειδωτού χορού», που συναντάται σε πολλά Ηπειρώτικα χωριά. Με τις κινήσεις του χορού αυτού χορεύονται αρκετοί χοροί στο Συρράκο, χωρίς όμως το δεύτερο μέρος του όπως: «Μπαλατσός», «Κάτω στην άσπρη πλάκα», «Νου τι ρίντι», «Βασιλαρχόντισσα», «Κωσταντάκης», «Μπολονάσαινα».