Erik Jan Hanussen: Ο μάντης του Adolf Hitler

Ο Erik Jan Hanussen ήταν ένας Αυστριακός, εβραϊκής καταγωγής δημοσιολόγος και μάντης. Γεννήθηκε στη Βιέννη στις 2 Ιουνίου 1889 και στη διάρκεια της ζωής του αναγνωρίστηκε ως υπνωτιστής, πνευματιστής, αποκρυφιστής και αστρολόγος. Υπήρξε ενεργό μέλος του ναζιστικού κόμματος Γερμανίας στα χρόνια της Δημοκρατία της Βαϊμάρης, αλλά και κατά την άνοδο των Ναζί στην εξουσία, αποκρύπτοντας την καταγωγή του και ισχυριζόμενος ψευδώς ότι ήταν Δανός αριστοκράτης.  Στην πραγματικότητα ο Hanussen ήταν ένας Μοραβός Εβραίος, ο οποίος γεννήθηκε ως Hermann Steinschneider. Ο πατέρας του, Siegfried Steinschneider (1858 - 1910), ήταν ηθοποιός και επιστάτης της Συναγωγής  και η μητέρα του ήταν η Αυστριακή Antonie Julie Kohn.

Οι γονείς του Hanussen ταξίδευαν συνεχώς. Ο πατέρας του ήταν ηθοποιός και η μητέρα του τραγουδίστρια και διέτρεχαν τόσο την Αυστρία όσο και την Ιταλία με χαμηλού προϋπολογισμού θιάσους, ζώντας μια φτωχική ζωή γεμάτη ταλαιπωρία και έχοντας πάντα μαζί τους το μικρό Erik.

Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο ο Hanussen πραγματοποίησε επιδείξεις ανάγνωσης μυαλού, ανάγνωσης των μυών, ενώ τέλεσε και πράξη ύπνωσης στο Βερολίνο, κάτι που τον εκτόξευσε στο καλλιτεχνικό στερέωμα.

Το 1931 ο Hanussen αγόρασε μια εταιρεία εκτύπωσης και μέσω αυτής άρχισε να εκδίδει ένα περιοδικό μαντείας και αποκρυφισμού, το οποίο εμπεριείχε και αστρολογικές προβλέψεις. Το περιοδικό του γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Τα έσοδα τόσο από το περιοδικό όσο κι από άλλες παράπλευρες επιχειρήσεις εκτυπώσεων τα χρησιμοποίησε προκειμένου να αγοράσει ένα αρχοντικό που έγινε γνωστό ως «το Παλάτι των Απόκρυφων». Το αρχοντικό ανακαινίστηκε και μετατράπηκε σε ένα πολυτελές διαδραστικό θέατρο για παιχνίδια μαντείας. Οι επισκέπτες του καθόταν συνήθως γύρω από ένα μεγάλο κυκλικό τραπέζι και τοποθετούσαν τις παλάμες τους στο γυαλί με τα σύμβολα, ένα εκ των οποίων άναβε από κάτω. Τα φώτα του δωματίου ήταν χαμηλωμένα και ο Hanussen με διάφορα τεχνάσματα παρουσίαζε προφητείες που αφορούσαν στους πελάτες του. Προέβλεπε το παρόν και το μέλλον των ατόμων που βρισκότανε στο χώρο με τόση επιτυχία που χρειάστηκε να προσλάβει έναν παρκαδόρο για το πλήθος των οχημάτων που ερχόταν στο «Παλάτι» του καθημερινά.

Παρ’ όλα αυτά οι μαντικές του ικανότητες αμφισβητήθηκαν έντονα και κάποια στιγμή οδηγήθηκε στο δικαστήριο ως απατεώνας και κλέφτης. Κινδυνεύοντας να καταδικαστεί έκανε μια πολύ εντυπωσιακή πρόβλεψη στο δικαστήριο. Προέβλεψε πως τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, ένας άντρας που μόλις είχε κλέψει την Εμπορική Τράπεζα θα μπορούσε να συλληφθεί στην πλατφόρμα 2 στο σιδηροδρομικό σταθμό του Leitmeritz. Ο Hanussen είπε στους δύσπιστους δικαστές ότι τα κλεμμένα χρήματα θα τα έβρισκαν οι αστυνομικοί στην τσάντα που κουβαλούσε ο άντρας μαζί του. Πράγματι οι αστυνομικοί έτρεξαν στο σταθμό του τρένου όπου βρήκαν τον κλέφτη μαζί με τα λεφτά, όπως ακριβώς είχε προβλέψει ο Hanussen. Το δικαστήριο δεν είχε άλλη επιλογή από το να τον αθωώσει. Η πρόβλεψή του αυτή στάθηκε η αφετηρία για την εκτίναξή του σε άλλο επίπεδο απ’ ό,τι πριν.

Ακόμα μια σημαντική περίπτωση έκανε κατά το διάστημα στο οποίο έδινε παράσταση στο «La Scala» του Βερολίνου. Μεταξύ των θεατών βρισκόταν και ένας τραπεζίτης, τον οποίο ο Hanussen πληροφόρησε πως επρόκειτο να ξεσπάσει φωτιά στο ασφαλισμένο του χρηματοκιβώτιο, εξαιτίας ενός ελαττώματος των καλωδίων και ότι τα 360.000 μάρκα που ο τραπεζίτης φύλαγε μέσα σ’ αυτό κινδύνευαν να καούν. Συμβούλεψε τον τραπεζίτη να καλέσει την πυροσβεστική το συντομότερο δυνατό. Πράγματι τα πυροσβεστικά οχήματα έτρεξαν στην τράπεζα και οι πυροσβέστες βρήκαν το ελαττωματικό καλώδιο όπως ακριβώς το είχε προβλέψει ο Hanussen.

Τον Ιούλιο του 1932 δημοσίευσε μια προφητεία στην οποία αναφερόταν σε ένα ποτάμι αίματος που «έβλεπε» να ρέει δίπλα στο Αμβούργο. Μερικές μέρες αργότερα, τα στρατεύματα καταδρομέων των Ναζί πολέμησαν βίαια στην Altona, διπλανή πόλη του Αμβούργου, με στρατιώτες από το κομμουνιστικό «Κόκκινο Μέτωπο». Η τετράωρη αυτή σύγκρουση που έγινε γνωστή ως η «ματωμένη Κυριακή της Altona» είχε ως αποτέλεσμα τα πεζοδρόμια της πόλης να βαφτούν στην κυριολεξία κόκκινα από το αίμα.

Το ερώτημα ωστόσο παρέμενε: Μπορούσε πράγματι ο Hanussen να προβλέπει το μέλλον ή απλά είχε πληροφοριοδότες σε υψηλές θέσεις που τροφοδοτούσαν τις προβλέψεις του; Σε κάθε περίπτωση, ήταν πλέον περιζήτητος απ’ τους πλούσιους, τους επιχειρηματίες και τις διασημότητες για να τους προσφέρει ιδιωτικές συμβουλές.

Ο Alfred Neubauer, ο διάσημος διευθυντής της αγωνιστικής ομάδας της Mercedes-Benz Grand Prix, αναφέρεται στην αυτοβιογραφία του στον Hanussen, στο κεφάλαιο «Η προφητεία γίνεται πραγματικότητα». Εκεί περιγράφει μια πρόβλεψη που έγινε από τον Hanussen πριν από τον αγώνα στο AVUS (Automobil-Verkehrs-und Übungsstraße), την περίφημη πίστα αγώνων στο Βερολίνο, το Μάιο του 1932. Σε μπαρ που σύχναζαν οι οδηγοί των αγώνων ο Neubauer αμφισβήτησε την ικανότητα του Hanussen να προβλέψει το νικητή του αγώνα της επόμενης ημέρας. Μετά από κάποιους δισταγμούς ο Hanussen έγραψε δύο ονόματα σε ένα κομμάτι χαρτί, το οποίο δίπλωσε και έκλεισε σε ένα φάκελο. Ο φάκελος παραδόθηκε σε τρίτο άτομο το οποίο έλαβε αυστηρές οδηγίες προκειμένου να παραμείνει ο φάκελος κλειστός μέχρι μετά τον αγώνα.

Ο Hanussen ανακοίνωσε στην παρέα:

«Ένας από εμάς σε αυτό το τραπέζι θα κερδίσει αύριο, ενώ ένας άλλος θα πεθάνει. Τα δύο ονόματα βρίσκονται σ’ αυτόν το φάκελο».

Κατά τη διάρκεια του αγώνα, ο Τσέχος οδηγός Prince George Christian of Lobkowicz σκοτώθηκε οδηγώντας τη Bugatti του, ενώ κέρδισε ο Γερμανός οδηγός Manfred Georg Rudolf von Brauchitsch Brauchitsch που οδηγούσε ένα από τα φημισμένα «Silver Arrows» της Mercedes-Benz. Μετά τον αγώνα, ο Neubauer δήλωσε ότι άνοιξε ο ίδιος το φάκελο και βρήκε μέσα αυτά τα ονόματα. Αρκετές ημέρες αργότερα, μια εφημερίδα του Βερολίνου ανέφερε ότι ο Hanussen είχε προτρέψει την Γερμανική Λέσχη Αυτοκινήτου (ADAC) να πείσει τον Prince Lobkowicz να μην λάβει μέρος στον αγώνα, αλλά οι αξιωματούχοι της ADAC δεν είχαν δώσει καμία συνέχεια στο ζήτημα.

Στην κορύφωση της καριέρας του απολάμβανε την παρέα της στρατιωτικής και επιχειρηματικής ελίτ της Γερμανίας, ενώ δάνειζε με μεγάλα χρηματικά ποσά τους Ναζί. Για το λόγο αυτό δεν εκδιώχθηκε απ’ αυτούς παρά το γεγονός ότι ήταν Εβραίος, κάτι που ήταν κοινό μυστικό. Παρά την εβραϊκή του καταγωγή, έγινε φίλος με τον Karl Ernst, διοικητή των καταδρομέων του Βερολίνου, με τον Edmund Heines και τον Friedrich Wilhelm Ohst, καθοδηγητές των ομάδων S.A. και με τον Wolf-Heinrich Graf von Helldorf, που ήταν επίσης αρχηγός των φαιοχιτώνων του Βερολίνου. Αναμφίβολα, οι συνδέσεις του με αυτούς τους άνδρες, όπως επίσης με άλλα μέλη της γερμανικής ελίτ και διακεκριμένους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρεφόταν συχνά, του παρείχαν πολλές εσωτερικές πληροφορίες για τις προβλέψεις του. Για το γενικό κοινό ωστόσο, τα προγνωστικά του συνέχιζαν να προάγουν τη φήμη του ως ενός αξιοσημείωτου πνευματιστή.

Κάποιες πηγές λένε ότι ο Hanussen ήταν αυτός που σύστησε στους Ναζί να υιοθετήσουν τη σβάστικα ως σύμβολό τους. Ήτανε ένα «ινδικό σύμβολο για καλή τύχη», τους είπε, και τους υποσχέθηκε ικανοποίηση των φιλοδοξιών τους, εάν το υιοθετούσαν. Από τις στήλες του περιοδικού του με τις αστρολογικές συμβουλές μάλιστα, «προέβλεπε» συνεχώς ότι ο Adolf Hitler θα ήταν ο νικητής στις ερχόμενες εκλογές, επειδή και οι πλανητικές συμπτώσεις ήταν με το μέρος του. «Ψηφίστε με τ’ αστέρια», παρότρυνε τους αναγνώστες του, ακολουθώντας μια τακτική αυτοεκπληρούμενης προφητείας.

Πιο σημαντική ήταν η απευθείας επίδραση του Hanussen στον ίδιο τον Adolf Hitler. Τον σύστησε στον Φύρερ ο προσωπικός του φωτογράφος, Heinrich Hoffmann. Αφθονούν οι ιστορίες των συναντήσεων μεταξύ του Hanussen και του Hitler, συμπεριλαμβανομένης μιας συνάντησης λίγο πριν από τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1932 κατά την οποία ο Hanussen δίδαξε το Hitler τεχνικές ελέγχου του πλήθους, χρησιμοποιώντας χειρονομίες και δραματικές παύσεις. Με το δεινό του υπόβαθρο στη σκηνική παρουσία είχε την ικανότητα να διδάξει στον Hitler πώς να χαιρετάει, πώς να δίνει έμφαση σε φράσεις και πώς να δραματοποιεί την ομιλία του. Αποδόθηκε στον Hanussen, το ότι βοήθησε τον Adolf Hitler να αναπτύξει την φαινομενικά μαγνητική του έλξη και το υπνωτιστικό ρητορικό του ταλέντο, τα οποία χρησιμοποίησε για να οδηγήσει τη χώρα του σε πόλεμο και σε απατηλά όνειρα για την κυριαρχία του κόσμου.

Ο ψυχαναλυτής Δρ Walter C. Langer,  ετοίμασε ένα ψυχολογικό προφίλ του Hitler για το Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών το 1943, το οποίο περιλάμβανε αναφορά στον Hanussen. Ο Langer έγραψε χαρακτηριστικά:

«... κατά τη διάρκεια των αρχών του 1920 ο Hitler πήρε κανονικά μαθήματα αναφορικά με την ομιλία και τη μαζική ψυχολογία από έναν άνδρα που ονομάζεται Hanussen ο οποίος ήταν επίσης αστρολόγος και μάντης. Ήταν ένα εξαιρετικά έξυπνο άτομο που δίδαξε στο Hitler σε μεγάλο βαθμό τη σημασία των στάσεων (σ.σ. του σώματος) προκειμένου να έχουν τις μεγαλύτερες δραματικές επιπτώσεις».

Η πρόβλεψη της πυρκαγιάς στο γερμανικό κοινοβούλιο (Reichstag), ένα γεγονός αποφασιστικής σημασίας για την πολιτική ζωή της Γερμανίας, που επέτρεψε στον Adolf Hitler να καταλάβει την απόλυτη εξουσία το 1933, ήταν σίγουρα το πιο διάσημο κατόρθωμα του Hanussen. Έγινε κατά τη διάρκεια μιας απ’ τις πολλές κοινωνικές συναθροίσεις στη βίλα του στο Charlottenburg. Ο  Hanussen υποκρίθηκε ότι έπεσε σε έκσταση και ξεκίνησε να μιλάει λέγοντας χαρακτηριστικά:

«Βλέπω ένα κτίριο… στην πόλη μας... καίγεται... φλόγες σηκώνονται ψηλά... καπνοί ανεβαίνουν προς τα πάνω... αλλά μέσα από τις λάμψεις ξεπηδάει ένα πουλί... ένας μεγαλοπρεπής φοίνικας... που φέρνει νέο φως... νέα ελπίδα... από τις στάχτες!»

Η πρόβλεψή του βγήκε αληθινή. Στις 27 Φεβρουαρίου 1933, το Reichstag έπιασε φωτιά. Οι Ναζί κατηγόρησαν τους τρομοκράτες Κομμουνιστές και οι πολίτες είχαν υποστεί τόσο μεγάλο σοκ που επέτρεψαν στον Hitler να ψηφίσει νόμους έκτακτης ανάγκης που του έδωσαν στην ουσία παντοδυναμία. Σχεδόν σίγουρα ο Hanussen γνώριζε την εξέλιξη αυτή και έτσι εξηγείται η πρόβλεψή του. 

Το τεράστιο λάθος του Hanussen είναι ότι δεν κατάφερε να συλλάβει και να υπολογίσει σωστά τη διάσταση του ζητήματος και κάνοντας άκριτη χρήση των εμπιστευτικών πληροφοριών που γνώριζε, προετοίμασε στην ουσία το θάνατό του λίγο αργότερα.

Καθώς έφευγε από ένα εστιατόριο τη νύχτα της 24ης Μαρτίου του 1933, τον σταμάτησαν στην πόρτα δύο άγνωστοι άντρες και τον συνόδεψαν έξω στο δρόμο. Δεν τον ξαναείδε ποτέ κανείς ζωντανό. Το σώμα του ανακαλύφθηκε περίπου ένα μήνα αργότερα σε μια δασώδη περιοχή έξω από το Βερολίνο, κοντά στο Stahnsdorf. Τον είχαν πυροβολήσει στο κεφάλι. Οι δολοφόνοι του ήταν κατά πάσα πιθανότητα μια ομάδα ανδρών των Ταγμάτων Εφόδου.

Για το θάνατό του ακούστηκαν και ειπώθηκαν πολλά.  Έγιναν υποθέσεις για τους λόγους που οδήγησαν τον Hanussen στο θάνατό του, όπως ο ανταγωνισμός του με τους Hermann Göring και Joseph Goebbels για την προσοχή του Φύρερ. Υπάρχουν αβάσιμοι ισχυρισμοί ότι ο Hanussen μπορεί να είχε εμπλακεί στην πυρκαγιά στο Reichstag, υπνωτίζοντας τον Marinus van der Lubbe ώστε να διαπράξει την πράξη, ο οποίος κατηγορήθηκε για τον εμπρησμό, καταδικάστηκε και εκτελέστηκε. Σήμερα φυσικά, είναι πλέον γνωστό πως ο Marinus van der Lubbe αν και επιχείρησε να κάψει το κτήριο δεν τα κατάφερε και αποτέλεσε μόνο τον αποδιοπομπαίο τράγο για να διασψθούν οι πραγματικοί ένοχοι, οι Ναζί και πιο συγκεκριμένα ο Hermann Göring. Άλλωστε όπως αναφέρει ο William Lawrence Shirer στο βιβλίο του «The Rise and Fall of the Third Reich», πιθανόν η αλήθεια για τον εμπρησμό του Reichstag δεν πρόκειται να αποκαλυφθεί ποτέ, καθώς όλοι οι εμπλεκόμενοι είναι πλέον νεκροί και το θέμα δεν στάθηκε δυνατό να αποσαφηνιστεί πλήρως ούτε στη Δίκη της Νυρεμβέργης. Ωστόσο, αναφέρει ότι σε μια συζήτηση στην οποία παραβρέθηκε το 1942 με τον Hitler και τον Göring, όταν τέθηκε το θέμα σχετικά με την καλλιτεχνική αξία του κτηρίου και των περιεχομένων του, ο Göring αναφώνησε: «Εμένα να ρωτήσετε για το Reichstag, το ξέρω καλά γιατί εγώ το πυρπόλησα». Σύμφωνα με τον Shirer το Reichstag επικοινωνούσε με το ανάκτορο όπου διέμενε τότε ο Göring με έναν υπόγειο διάδρομο, απ’ όπου περνούσαν οι σωληνώσεις της κεντρικής θέρμανσης. Από εκεί πέρασαν οι άνδρες των Ταγμάτων Εφόδου με βενζίνη και εύφλεκτα υλικά για να προβούν στον εμπρησμό.

Εκείνο όμως που δεν τόλμησε να πει κανείς τελικά στη Γερμανία του Hitler ήταν πως απλά ο Hanussen ήξερε πάρα πολλά και έπρεπε να πληρώσει το τίμημα.

Στην προσωπική του ζωή ο Hanussen παντρεύτηκε τη Theresia Luksch το 1920 και απέκτησαν μια κόρη, την Erika Fuchs Steinschneider. Ο γάμος τους δεν ευτύχησε και το ζευγάρι χώρισε. Μετά το χωρισμό η Theresia εγκαταστάθηκε με την κόρη της στο Meran της Ιταλίας, όπου η νεαρή Erika γνώρισε και παντρεύτηκε τον κληρονόμο μιας εταιρείας ζυθοποιίας.  Ο Hanussen πιθανότατα απόκτησε και ένα γιο που γεννήθηκε το 1922 από μια ερωμένη του. Ο γιος του Gerhard Belgardt μεγάλωσε σε ορφανοτροφείο και επέζησε του πολέμου. Ως ενήλικας κέρδισε μια σχετική φήμη ως μάντης, αποκαλώντας τον εαυτό του Hanussen II.