Hiroshima - Nagasaki: Όταν η ανθρωπότητα γνώρισε από κοντά το πρόσωπο της κόλασης

Η ρίψη ατομικής βόμβας στις ιαπωνικές πόλεις Hiroshima και Nagasaki αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Με τον τρόμο που προκάλεσε σε όλον τον πλανήτη αναδείχτηκε σύμβολο υπέρ της παγκόσμιας ειρήνης και του πυρηνικού αφοπλισμού και οδήγησε στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου με την παράδοση της Ιαπωνίας λίγες μέρες αργότερα.

Ο βομβαρδισμός της Hiroshima από τις Η.Π.Α. έγινε λίγο πριν τη λήξη του Β' Παγκοσμίου πολέμου, στις 6 Αυγούστου 1945 και ήταν η πρώτη πολεμική πυρηνική επίθεση της Ιστορίας. Η βόμβα ήταν τύπου ουρανίου 235, η οποία είχε λάβει το προσωνύμιο «Little Boy» (αγοράκι) στο κέντρο συναρμολόγησης και δοκιμών Alamogordo. Τα αποτελέσματα της έκρηξης δεν ήταν γνωστά εκ των προτέρων, μια και τέτοιου τύπου βόμβα δεν είχε δοκιμαστεί, όπως η βόμβα πλουτωνίου, που ακολούθησε. Τη ρίψη της έκανε ο συνταγματάρχης Paul Warfield Tibbets, Jr., κυβερνήτης ενός αεροσκάφους Β-29 της Αεροπορίας Στρατού, στο οποίο είχε δώσει το όνομα της μητέρας του, «Enola Gay». Το Β-29 υπέστη ισχυρή ανατάραξη με την έκρηξη της βόμβας, παρά το γεγονός ότι απείχε ήδη 18 περίπου χιλιόμετρα από το σημείο της έκρηξης. 

«Ένα εκτυφλωτικό φως γέμισε το αεροσκάφος. Γυρίσαμε και κοιτάξαμε τη Hiroshima. Η πόλη ήταν σκεπασμένη από ένα τρομερό σύννεφο... που ανέβαινε σαν μανιτάρι. Κανείς δεν μιλούσε. Αίφνης, όλοι άρχισαν να φωνάζουν. Κοιτάξτε, κοιτάξτε, κοιτάξτε!».

Ο συγκυβερνήτης του Enola Gay, Robert A. Lewis, έγραψε στο ημερολόγιό του: «Θεέ μου! Τι κάναμε;»

Υπολογίζεται ότι επιτόπου φονεύθηκαν περίπου 70.000 άτομα, οι περισσότεροι άμαχοι. Πολύ περισσότεροι πέθαναν αργότερα ή έπαθαν σημαντικές βλάβες στην υγεία τους λόγω της ραδιενέργειας. Από την πόλη διασώθηκε μόνον ο θόλος (από μπετόν) και ο σκελετός του κτιρίου που τον στήριζε. Πριν την έκρηξη αυτό ήταν το κτίριο που στέγαζε την «Εμπορική Έκθεση της Περιφέρειας της Hiroshima». Ο θόλος υπάρχει και σήμερα, όπως ακριβώς απέμεινε μετά την έκρηξη, και είναι από τα διατηρητέα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Hiroshima, ώρα 8:15. Το πρωινό της 6ης Αυγούστου για την ιαπωνική πόλη των 300.000 κατοίκων είναι πολύ διαφορετικό από τις υπόλοιπες 365 μέρες του χρόνου. Ένα εκτυφλωτικό φως και μια λάβα από καυτό σύννεφο καπνού που ταξίδευε με απίστευτα μεγάλες ταχύτητες συνέτριψε και απανθράκωσε σε κλάσματα δευτερολέπτου πάνω από 70.000 αθώες και ανυποψίαστες ψυχές προκαλώντας τον μεγαλύτερο όλεθρο στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Περίπου το 69% των οικοδομημάτων της πόλεως καταστράφηκε εντελώς και ένα άλλο 6,6% υπέστη σοβαρές ζημιές. Κατά τους επόμενους μήνες, περίπου 60.000 ακόμα άνθρωποι πέθαναν από τραύματα ή έκθεση σε ραδιενέργεια. Στο σύνολο των θανάτων υπολογίζεται ότι το 60% οφείλεται στην αρχική θερμοκρασία (από ακαριαία ολική εξαέρωση ή τήξη του σώματος μέχρι εγκαύματα), το 20% από μηχανικό τραυματισμό από το ωστικό κύμα (καθαυτό έκρηξη) και το υπόλοιπο 20% από τη ραδιενέργεια. Από το 1945 μέχρι σήμερα, αρκετές χιλιάδες ακόμα έχουν πεθάνει από ασθένειες που προκάλεσε η έκρηξη της βόμβας, οι περισσότεροι από λευχαιμία, λέμφωμα, καρκίνο των πνευμόνων και άλλα είδη καρκίνου.
Για όσους βρίσκονταν εκεί και επέζησαν κάνουν λόγο μόνο για το πρώτο δευτερόλεπτο, τότε που είδαν ένα καθαρό φως, εκτυφλωτικό, έντονο φως. Μπορεί να υπήρξε και ήχος, αλλά κανείς δεν τον άκουσε μιας και το φως τρέχει πιο γρήγορα από τον ήχο. Η αρχική λάμψη εξαπέλυσε μία σειρά από δεινά. Πρώτη ήρθε η θερμότητα. Κράτησε για μια στιγμή, ήταν όμως τόσο έντονη.

Έλιωσε τα κεραμίδια στις στέγες και τους κρυστάλλους του χαλαζίτη μέσα στους γρανιτόλιθους. Kαρβούνιασε σε έκταση δύο σχεδόν μιλίων τους τηλεφωνικούς στύλους. Κι έκανε στάχτη τα ανθρώπινα πλάσματα, που βρίσκονταν εκεί κοντά, σε τέτοιο βαθμό ώστε τίποτα δεν έμεινε σαν κατάλοιπο, παρά μόνο οι σκιές τους καμένες πάνω στην άσφαλτο ή πάνω στους πέτρινους τοίχους. Σε μία ακτίνα τεσσάρων χιλιομέτρων κάηκε το γυμνό δέρμα όλων των ανθρώπων.
Αμέσως μετά ήρθε η έκρηξη. Έκρηξη σαρωτική με κίνηση απομακρύνσεως από την πύρινη σφαίρα, με τη δύναμη ενός ανέμου 800 χιλιομέτρων την ώρα. Μόνο τα αντικείμενα που παρουσίαζαν ελάχιστη επιφάνεια αντιστάσεως - οι κουπαστές στις γέφυρες, οι σωλήνες, οι στύλοι - παρέμειναν στην θέση τους. Κατά τα λοιπά, μέσα σ’ έναν γιγάντιο κύκλο με διάμετρο 3,5 χιλιομέτρων, τα πάντα είχαν γίνει συντρίμμια.
Η θερμότητα και η έκρηξη προκάλεσαν και τροφοδότησαν χιλιάδες φωτιές σε χιλιάδες σημεία μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, ενώ λίγα λεπτά μετά την έκρηξη, άρχισε να πέφτει μια παράξενη βροχή. Οι σταγόνες ήταν μεγάλες σαν καρύδια και μαύρες! Το τρομακτικό αυτό φαινόμενο προέκυψε από την εξάτμιση της υγρασίας της πύρινης σφαίρας και την συμπύκνωσή της στο σύννεφο που ανέβλυζε από αυτή. Καθώς το σύννεφο που είχε σχηματισθεί από τους υδρατμούς και τον κονιορτό της Hiroshima έφτασε σε μεγαλύτερο ύψος και σε ψυχρότερα στρώματα αέρα, οι υδρατμοί συμπυκνώθηκαν και έπεσαν κάτω σαν βροχή. Η βροχή δεν ήταν ικανή να σβήσει τις φωτιές, ήταν όμως ικανή, σαν «μαύρη βροχή», να αποκορυφώσει την κατάπληξη και τον πανικό. Χιλιάδες άνθρωποι έτρεχαν αλλόφρονες προς άγνωστες κατευθύνσεις υποτίθεται για να σωθούν. Μάταια...

Λίγες μέρες αργότερα, στις 9 Αυγούστου 1945, οι Αμερικανικές δυνάμεις έριξαν τη δεύτερη (και τελευταία μέχρι σήμερα πυρηνική βόμβα εναντίον ανθρώπων) στο Nagasaki. Εδώ η βόμβα ήταν άλλου τύπου και χρησιμοποιούσε ως γόμωση το πλουτώνιο. Αυτή είχε λάβει το προσωνύμιο «Fat Man» (χοντρός) στο εργαστήριο κατασκευής της. Αρχικός στόχος ήταν η ιαπωνική πόλη Kokura, επειδή όμως το νησί Kyushu, στο οποίο βρίσκεται, ήταν καλυμμένο από πυκνή ομίχλη, ο επικεφαλής της αποστολής ταγματάρχης Charles W. Sweeney, ακολουθώντας το σχέδιο, υποχρεώθηκε να στραφεί στον αναπληρωματικό στόχο, την πόλη του Nagasaki. Η έκρηξη ήταν ακόμη σφοδρότερη από την προηγούμενη και σχεδόν διέλυσε το Β-29 του Sweeney, το οποίο μόλις που πρόλαβε να προσγειωθεί στην Okinawa. Ωστόσο, λόγω της γεωγραφικής θέσεως του Nagasaki, τα αποτελέσματά της στο έδαφος ήταν λιγότερο καταστροφικά από αυτά της βόμβας στη Hiroshima. Ωστόσο, οι συνέπειες της ραδιενέργειας δεν ήταν λιγότερο βαρείες από αυτές της προηγούμενης βόμβας.

Οι δύο αυτές ρίψεις έγιναν με προσωπική απόφαση του τότε Προέδρου των ΗΠΑ Harry S. Truman. Για να πραγματοποιηθούν, ο διοικητής της μοίρας της Αεροπορίας Στρατού Carl A. (Tooey) Spatz, στην οποία ανήκαν τα αεροσκάφη, ζήτησε έγγραφη τη διαταγή από την πολιτική ηγεσία «αρνούμενος να σκοτώσει ίσως 100.000 άτομα με προφορικές μόνον εντολές». Η διαταγή πράγματι του στάλθηκε εγγράφως με τις υπογραφές του Υπουργού Εσωτερικών George Catlett Marshall, Jr. και του Υπουργού Στρατιωτικών Henry Lewis Stimson. Η τελική, ωστόσο, απόφαση, σύμφωνα με το Σύνταγμα των Η.Π.Α., έπρεπε να ληφθεί μόνον από τον Πρόεδρο, ο οποίος και την έλαβε, με την αιτιολογία ότι οι ρίψεις αυτές θα έφερναν γρήγορο τέλος στον πόλεμο στο θέατρο του Ειρηνικού και ότι τα θύματα από τις βόμβες θα ήταν λιγότερα από τις απώλειες σε μια ενδεχόμενη απόβαση στην Ιαπωνία ή από τη συνέχιση του πολέμου. Η εκτίμηση αυτή, όμως, έχει ισχυρά αμφισβητηθεί και υποστηρίζεται η άποψη ότι η ρίψη των ατομικών βομβών ήταν μια επίδειξη δύναμης από τις Η.Π.Α. προς τον υπόλοιπο κόσμο και κυρίως προς τη Σοβιετική Ένωση. Ως τέτοια, προλείανε το έδαφος για την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου.

Την περίοδο εκείνη η Γερμανία είχε δηλώσει παράδοση στους Συμμάχους ήδη από τις 8 Μαΐου του 1945 και το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν αναπόφευκτο. Η Ιαπωνία ζητούσε από τον Ιούλιο τη σύναψη ειρήνης με τους Συμμάχους, αλλά υπό όρους. Η Βρετανία και οι Η.Π.Α. ωστόσο επέμειναν στην παράδοση της χώρας άνευ όρων, με αποτέλεσμα η Ιαπωνία να αποσύρει την πρόταση ειρήνης. Την ίδια εποχή πραγματοποιήθηκε επιτυχώς στην έρημο Alamogordo η δοκιμή της πρώτης πυρηνικής βόμβας. Έτσι οι Ηνωμένες Πολιτείες επέλεξαν τη ρίψη των πυρηνικών βομβών, διαπράττοντας ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα πολέμου στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Οι δυο βόμβες είχαν κατασκευαστεί στα πλαίσια του Σχεδίου Μανχάταν (επίσημα Manhattan District, και ανεπίσημα Manhattan Project), του αμερικανικού προγράμματος για την κατασκευή ατομικής βόμβας. Το πρόγραμμα ήταν σε λειτουργία όταν έπεσαν οι βόμβες και είχε και άλλες σχεδόν έτοιμες, στα τελευταία στάδια συναρμολόγησης. Υπήρξε η πρόταση από Αμερικανούς επιτελείς να εκτελεστούν κι άλλοι ατομικοί βομβαρδισμοί της Ιαπωνίας· είναι άγνωστο όμως αν κάτι τέτοιο τελικά θα συνέβαινε, καθώς η Ιαπωνία παραδόθηκε στους συμμάχους στις 15 Αυγούστου 1945, δυο μέρες πριν την ολοκλήρωση της κατασκευής της επόμενης βόμβας.

Ο αρχικός αριθμός των θυμάτων που πέθαναν ακαριαία από τη ρίψη των βομβών υπολογίζεται σε περίπου 70.000 στη Hiroshima και 40.000 στο Nagasaki. Όμως οι ολέθριες συνέπειες της πυρηνικής ακτινοβολίας τους επόμενους τέσσερις μήνες αύξησαν τον αριθμό των νεκρών σε 90.000 – 166.000 στη Hiroshima και 80.000 στο Nagasaki . Μέχρι το 1950 ο απολογισμός των θυμάτων είχε φτάσει τα 200.000 θύματα. 

Μετά την πυρηνική επίθεση η Hiroshima ξαναχτίστηκε και το κοντινότερο στο σημείο της εκρήξεως όρθιο κτήριο χαρακτηρίσθηκε «Θόλος Genbaku» (原爆ドーム) ή «Ατομικός Θόλος», τμήμα σήμερα του Μνημείου Ειρήνης της Hiroshima.