Γράμμα παιδιού στον Αϊ - Βασίλη

Τα καλικαντζαράκια

Στην άκρη ενός μικρού χωριού, σε ένα μικρό σπιτάκι ζούσε κάποτε μια μάνα, η κυρά-Λένη, με την κόρη της την Φιλιώ.

Ήταν παραμονή Χριστουγέννων και το χιόνι είχε σκεπάσει τα βουνά, τους κάμπους και τους δρόμους και ήταν δύσκολο να τους διαβείς. Ο αέρας από τα γύρω σπίτια μύριζε μελομακάρονα, δίπλες και χριστόψωμα.

Η κυρά-Λένη με την κόρη της δεν είχαν ζυμώσει τίποτα για τα Χριστούγεννα, γιατί όλη μέρα δούλευαν σε ένα αρχοντόσπιτο.

«Φιλιώ μου, θα πάω μέχρι το μύλο να αλέσω λίγο σιτάρι. Πρέπει να φτιάξουμε κι εμείς μερικά γλυκά».

…είπε η μάνα!

«Όχι μάνα, είσαι κουρασμένη. Θα πάω εγώ στο μύλο».

«Όχι, δε σε αφήνω. Αυτές τις μέρες βγαίνουν οι καλικάντζαροι και συνηθίζουν να τρυπώνουν στους μύλους. Μάλιστα λένε ότι παραμονεύουν τις νέες κοπέλες, για να τις κοροϊδέψουν και να τους κάνουν κακό».

«Δε φοβάμαι μάνα, κι ούτε πιστεύω αυτά που λέγονται για τα καλικαντζαράκια. Θα πάω γρήγορα και θα γυρίσω αμέσως. Έλα δώσε μου το σακί με το σιτάρι και φέρε και το γαϊδουράκι να το φορτώσω».

«Καλά κόρη μου, αφού επιμένεις πήγαινε, αλλά να προσέχεις τα καλικαντζαράκια. Αν εσύ φερθείς έξυπνα, δε θα σε πειράξουν, γιατί στο βάθος είναι λίγο κουτά. Πάω να φέρω το γαϊδουράκι από το στάβλο».

Η Φιλιώ φόρτωσε στο γαϊδουράκι το σακί με το σιτάρι και ξεκίνησε για το μύλο. Από μακριά έβλεπε αμυδρά το φως του μύλου, που φωτιζόταν από ένα λυχνάρι.

Όταν έφτασε στο μύλο, άκουσε φωνές και γέλια. Σκέφτηκε ότι θα είναι μέσα κι άλλοι χωριανοί, που θέλουν να αλέσουν το σιτάρι τους. Σπρώχνει λοιπόν, την πόρτα και με έκπληξη και τρόμο βλέπει μπροστά της γύρω στα πέντε καλικαντζαράκια. Ήταν κάτι κακάσχημα και μαυριδερά ανθρωπάκια, με κατακόκκινα αστραφτερά μάτια, με κρεμασμένες τις γλώσσες τους έξω, με μακριές ουρές και με μεγάλα αυτιά, που συνεχώς κουνιόντουσαν.

Η Φιλιώ τραβήχτηκε προς τα πίσω για να φύγει, μα δεν πρόλαβε. Τα καλικαντζαράκια με γρήγορα πηδήματα την άρπαξαν και την τράβηξαν μέσα και άρχισαν να της λένε:

«Γιατί φεύγεις ομορφούλα; Εμείς περιμέναμε τόση ώρα να φανεί καμιά όμορφη κοπέλα. Τι ήρθες να κάνεις εδώ;»

«Ήρθα να αλέσω το σιτάρι μου».

«Άσε το σιτάρι σου και έλα να χορέψουμε».

«Θέλω να χορέψω μαζί σας, αλλά ας βάλω πρώτα το σιτάρι στο μύλο να αλέθεται, για να μην αργήσω».

Και αμέσως έριξε το σιτάρι στο καρίκι του μύλου και άρχισε το άλεσμα.

«Έλα κοπέλα, έλα να χορέψουμε! Και θα σου δώσουμε μεταξωτά φορέματα, χρυσά στολίδια, βελούδινα γοβάκια και δυο μπαούλα προικιά από την Προύσα και τη Βενετία».

«Καλά λοιπόν, θα χορέψουμε! Τρέξτε όμως πρώτα να μου φέρετε όλα αυτά που μου είπατε και σας υπόσχομαι πως θα χορέψουμε μαζί ώρες ατέλειωτες».

«Ελάτε λοιπόν, ας τρέξουμε γρήγορα στην Προύσα και στη Βενετία, να της τα φέρουμε! Ομορφούλα κοπελιά, περίμενε μας! Δε θα αργήσουμε. Σε λίγη ώρα θα έχουμε γυρίσει».

«Ναι, θα περιμένω με αγωνία να έρθετε!»

Φεύγοντας τα καλικαντζαράκια έλεγαν μεταξύ τους:

«Πω πω, τι κουτή που είναι! Θα φάει το ξύλο της χρονιάς της όταν γυρίσουμε!»

Κι η Φιλιώ αναρωτιόταν όσο έμεινε μόνη:

«Θεέ μου! Τι θα κάνω τώρα; Πρέπει να αλέσω γρήγορα το σιτάρι και να φύγω, πριν με προλάβουν εδώ. Γρήγορα καλέ μου μύλε, άλεθε, για να φύγω, πριν γυρίσουν τα καλικαντζαράκια».

Το σιτάρι αλέστηκε, η Φιλιώ το πήρε και το άδειασε στο σακί της και βιαστικά φόρτωσε το σακί στο γαϊδουράκι και πήρε το δρόμο της επιστροφής για το χωριό.

Όταν έφτασε, έπεσε τρομαγμένη στην αγκαλιά της μάνας της.

«Αχ μάνα, πόσο φοβήθηκα με τα καλικαντζαράκια!»

«Τι έπαθες κόρη μου;»

«Να, συνάντησα τα καλικαντζαράκια στο μύλο και μου είπαν να μου δώσουν χρυσά στολίδια, μεταξωτά φορέματα, βελούδινα παπούτσια και δυο μπαούλα προικιά από τη Βενετία και την Προύσα, για να χορέψω μαζί τους. Εγώ όμως δε τα πίστεψα. Τους είπα δήθεν να πάνε πρώτα να μου τα φέρουν, για να μπορέσω να τους ξεφύγω».

«Καλά έκανες κόρη μου. Έλα κόπιασε στη φωτιά να ξεκουραστείς κι εγώ θα φτιάξω τα γλυκά».

Δεν πρόλαβαν να τελειώσουν την κουβέντα, όταν χτύπησε η πόρτα και στο κατώφλι φάνηκε η Μαλάμω, η φαντασμένη κόρη του άρχοντα και είπε στη Φιλιώ:

«Φιλιώ, πήγαινε γρήγορα στο μύλο, να αλέσεις λίγο σιτάρι, γιατί μας τέλειωσε το αλεύρι και θέλουμε να φτιάξουμε μερικά γλυκά ακόμη».

«Δε μπορώ να πάω. Μόλις τώρα γύρισα από το μύλο κι έχω πάρει μια τρομάρα από τα καλικαντζαράκια, που δε λέγεται!»

«Μπα; Είδες τα καλικαντζαράκια;»

…είπε κοροϊδευτικά η Μαλάμω και της απάντησε η κυρά-Λένη:

«Ναι, τα είδε και της έταξαν χρυσά φλουριά, μεταξωτά φορέματα, βελούδινα παπούτσια και δυο μπαούλα προικιά από την Προύσα και τη Βενετία».

«Και δεν τα πήρε η κουτή η κόρη σου;»

«Όχι, δεν τα πήρε».

«Καλά, καλά. Τότε θα πάω εγώ».

«Εσύ; Καλά δε φοβάσαι τη χιονοθύελλα που άρχισε;»

…ρώτησε με απορία η κυρά-Λένη.

«Όχι βέβαια, είμαι γενναία εγώ, δε φοβάμαι!»

…είπε και έκλεισε βιαστικά την πόρτα, τρέχοντας μέσα στη χιονοθύελλα προς το μύλο. Ο νους της ήταν στα χρυσά στολίδια, στα μεταξωτά φορέματα, στα βελούδινα παπούτσια και στα δυο μπαούλα με τα προικιά από την Προύσα και τη Βενετία.

Λαχανιασμένη έφτασε στο μύλο, έσπρωξε την πόρτα, μπήκε μέσα και βρέθηκε μπροστά στα καλικαντζαράκια.

«Καλώς την κοπέλα! Έλα να χορέψουμε!»

…της είπαν τα καλικαντζαράκια κι εκείνη τους απάντησε:

«Για να χορέψω μαζί σας, θέλω πρώτα χρυσά στολίδια, μεταξωτά φορέματα, βελούδινα παπούτσια και δυο μπαούλα προικιά από τη Βενετία και την Προύσα».

«Βέβαια, βέβαια θα σου τα δώσουμε. Πάμε να σου τα φέρουμε αμέσως».

…είπαν τα καλικαντζαράκια και βγήκαν έξω. Όταν γύρισαν μετά από λίγο, κρατούσαν στα χέρια τους μεγάλα ρόπαλα και άρχισαν να την χτυπούν.

«Θέλεις στολίδια και μεταξωτά φορέματα, ε; Θέλεις χρυσά φλουριά; Πάρτα λοιπόν, ανόητη Μαλάμω!»

Η Μαλάμω φώναζε για βοήθεια, αλλά ποιος να την ακούσει μέσα στη νύχτα; Τσακισμένη από το ξύλο και την κούραση γύρισε στο σπίτι της. Με ντροπή είπε την περιπέτεια της στη μάνα της. Από τότε όμως σταμάτησε να είναι φαντασμένη και εγωίστρια.

Χριστούγεννα στον κόσμο, εκτός Ευρώπης (2)

Κένυα

 

Στην Κένυα, λόγω του κλίματος, τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά: το χριστουγεννιάτικο γεύμα θυμίζει καλοκαιρινή ημέρα χαλάρωσης αφού αντί να φάνε γαλοπούλα κάνουν barbeque στον κήπο. Μάλιστα, εκεί στολίζουν τις εκκλησίες με μπαλόνια, λουλούδια και κορδέλες.

Κίνα

Οι Χριστιανοί στην Κίνα στολίζουν τα σπίτια τους με πανέμορφα χάρτινα φαναράκια και διακοσμούν το «Δέντρο των Φώτων», όπως ονομάζουν το Χριστουγεννιάτικο δέντρο, με χάρτινες γιρλάντες, χάρτινα λουλούδια και χάρτινα φαναράκια.
Τα παιδάκια κρεμούν βαμβακερές κάλτσες και περιμένουν με ανυπομονησία την επίσκεψη του «Λαμ Κουνγκ Κουνγκ», του Καλού Γεροπατέρα όπως αποκαλούν τον Αϊ - Βασίλη.

Επειδή η πλειοψηφία των Κινέζων δεν είναι Χριστιανοί, η μεγαλύτερη χειμερινή γιορτή στην Κίνα είναι το Κινέζικο Νέο Έτος, το οποίο διεξάγεται προς τα τέλη Ιανουαρίου. Σήμερα, ονομάζεται επισήμως «Ανοιξιάτικο Φεστιβάλ» και είναι η εποχή κατά την οποία τα παιδιά παίρνουν καινούρια ρούχα, απολαμβάνουν πολυτελή φαγητά, αγοράζουν καινούρια παιχνίδια και απολαμβάνουν εκδηλώσεις με πυροτεχνήματα.

Μια σημαντική εκδήλωση των εορτασμών του Νέου Έτους είναι η λατρεία των προγόνων. Τα πορτραίτα και οι πίνακες των προγόνων βγαίνουν από τα ντουλάπια και κρεμιούνται στο κεντρικό δωμάτιο του σπιτιού.

 

Πάντως, για το επίσημο κράτος η εορτή των Χριστουγέννων έχει ιδιωτικό χαρακτήρα, εκτός από το Χονγκ Κονγκ και το Μακάο, όπου η 25^η Δεκεμβρίου είναι επίσημη αργία, γεγονός που προήλθε από τις έντονες δυτικές επιρροές, ενώ έχει επηρεάσει σαφώς και την οικονομία καθώς παρατηρείται έντονη εμπορική διείσδυση στον πολιτισμό.

 Κονγκό

 

Ένα γκρουπ είναι επιφορτισμένο αποκλειστικά με τον στολισμό της Χριστουγεννιάτικης παρέλασης, ενώ ένα άλλο τριγυρνά στα χωριά και τραγουδάει Χριστουγεννιάτικες μελωδίες και τραγούδια. Οι υπόλοιποι ντύνονται με τα καλά τους ρούχα, κάνουν συμβολικά δώρα και δίνουν δείγματα αγάπης για τον Χριστό στις Εκκλησίες, προς τιμήν της Γενέθλιας περίστασης.

Αργότερα τρώνε μαζί με τους φίλους τους σε τραπέζια που γίνονται έξω από τα σπίτια τους. Στην τελετή της προσφοράς των δώρων δεν υπάρχει κάποιος που να μην προσφέρει το δώρο του, το οποίο το εναποθέτει σε μια υπερυψωμένη πλατφόρμα μπροστά από την Αγία Τράπεζα.

Λιβερία

 

Ένας φοίνικας στολισμένος με καμπανάκια είναι το αντίστοιχο του δυτικοφερμένου Χριστουγεννιάτικου δέντρου. Το πρωί των Χριστουγέννων όλοι τραγουδούν τα κάλαντα, και ανταλλάσσουν δώρα που συνήθως χρησιμεύουν και διευκολύνουν πρακτικά τη ζωή τους. Το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι, στήνεται έξω από το σπίτι, και περιλαμβάνει μπόλικο ρύζι, μοσχάρι και πολλά μπισκότα. Τα πυροτεχνήματα στο τέλος της ημέρας συμβολίζουν την άφιξη του Θεανθρώπου στη γη.

Μαλαισία

 

Στη Μαλαισία, αν και τα Χριστούγεννα είναι αργία, η εορτή αφορά μόνο στη χριστιανική κοινότητα που είναι μικρή, ενώ για τις υπόλοιπες θρησκείες η εορτή έχει έναν καθαρά κοσμικό χαρακτήρα και αποτελεί αφορμή για ξεκούραση.

Μαλάουι

 

Το πιο χαρακτηριστικό Χριστουγεννιάτικο έθιμο στο Μαλάουι είναι αυτό των παιδιών που είναι ντυμένα με φούστες φτιαγμένες από φύλλα, κρατούν αυτοσχέδια μουσικά όργανα και τριγυρνούν από πόρτα σε πόρτα τραγουδώντας και χορεύοντας. Οι ενήλικες ανταμείβουν τον κόπο τους με ένα συμβολικό χρηματικό ποσό που δίνεται για «το καλό».

Μεξικό

 

Οι Μεξικανοί μοιράζονται πολλές παραδόσεις με τους Ισπανούς. Ο  κύριος εορτασμός των Χριστουγέννων τους ονομάζεται ‘’La Posada’’. Πρόκειται για μια θρησκευτική πομπή που αναπαριστά την αναζήτηση καταφυγίου από τον Ιωσήφ και τη Μαρία, πριν από τη γέννηση του Ιησού. Κατά τη διάρκεια της πομπής, οι Μεξικανοί πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι μεταφέροντας τις εικόνες της Παναγίας και του Ιωσήφ  που αναζητούν καταφύγιο. 

Ο Άγιος Βασίλης δεν έχει κυρίαρχο ρόλο στην εορτή, αλλά το φωτεινό κόκκινο κοστούμι του εκπροσωπείται στο παραδοσιακό λουλούδι της σεζόν. Αυτό το λουλούδι ονομάζεται ‘’Poinsettia’’ και έχει ένα λαμπρό κόκκινο αστέρι ως σχήμα. Πιστεύεται ότι ένα νεαρό αγόρι κατευθυνόμενο προς την εκκλησία για να δει την σκηνή της γέννησης του Ιησού είχε συνειδητοποιήσει  ότι δεν είχε δώρο να προσφέρει στον Χριστό και έτσι συγκέντρωσε  μερικά απλά πράσινα κλαδιά, για να τα προσφέρει ως δώρο. Όταν έφτασε στην εκκλησία τοποθέτησε τα πράσινα κλαδιά δίπλα στον Χριστό. Ξαφνικά άρχισε να ανθίζει ένα φωτεινό κόκκινο λουλούδι σε κάθε πράσινο κλαδί, η  Poinsettia, που από τότε συμβολίζει τα Χριστούγεννα και τον Άγιο Βασίλη.

 

Στο Μεξικό, οι άνθρωποι βγαίνουν στους δρόμους και πάνε όλοι μαζί στην εκκλησία τραγουδώντας χριστουγεννιάτικα τραγούδια κρατώντας καμπάνες και κεριά.

Νότιος Αφρική

 

Όσο περίεργο φαίνεται σε μας το γεγονός να εορτάζονται τα Χριστούγεννα με καλοκαιριάτικες θερμοκρασίες, άλλο τόσο παράξενο φαίνεται στους Νότιο-Αφρικανούς το παράξενο και ασυνήθιστο βαρύ χειμωνιάτικο σκηνικό που έχουμε εμείς, όταν γιορτάζουμε τα δικά μας Χριστούγεννα. Λιακάδα, ανθισμένα λουλούδια, γιορτινά τραγούδια υπό το φως των κεριών, και στολισμοί με κλαδιά από έλατα δέντρων είναι στην Χριστουγεννιάτικη διάταξη των Νότιο-Αφρικανών. Τα παιδιά κρεμούν τις κάλτσες τους και τα δώρα αλλάζουν συνεχώς χαρούμενα χέρια.

Νότια Κορέα

 

Στη Νότια Κορέα τα Χριστούγεννα είναι μια εορτή που βασίζεται σε δυτικά πρότυπα και έχει σκοπό την εμπορική δραστηριοποίηση. Η ημέρα της γέννησης του Χριστού κατάφορτη με μια σειρά θρησκευτικών παραδόσεων και τελετουργιών ανιμιστικού χαρακτήρα που βασίζονται σε παραδόσεις κυρίαρχες στην Ασία, αναγνωρίζεται ως επίσημη αργία.

Την ημέρα αυτή όλοι οι Χριστιανοί, οι οποίοι είναι πολύ λίγοι, ανταλλάσσουν δώρα μεταξύ τους, ενώ το ίδιο κάνουν και πολλοί αλλόθρησκοι Κορεάτες, επειδή τα παιδιά απολαμβάνουν τον μύθο του Σάντα Haraboji ή παππού Σάντα, τη δική τους εκδοχή του Santa Claus. Επίσης στολίζονται σε όλη τη χώρα χριστουγεννιάτικα δέντρα.

Περού

 

Τα Χριστούγεννα είναι η σημαντικότερη γιορτή του χρόνου στο Περού και  εορτάζεται στις 24 Δεκεμβρίου, με πολλές τυμπανοκρουσίες ως ‘’Nocha Buena’’, που σημαίνει «Νύχτα καλή» στα ισπανικά. Το βράδυ, όλη η  οικογένεια μαζί γιορτάζει τα Χριστούγεννα. Η παράδοση θέλει όποιον επισκέπτεται φίλους ή συγγενείς να πηγαίνει  ένα κέικ ως δώρο. Στα περισσότερα σπίτια υπάρχει Pavo (γαλοπούλα) καθώς και σάλτσα μήλου. Υπάρχουν δώρα κάτω από το δέντρο, τα οποία υποτίθεται ότι ο Άγιος Βασίλης έχει φέρει στα καλά παιδάκια.

Ένα ευρύ φάσμα χειροτεχνίας παράγεται κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων του Περού από τους κατοίκους των Άνδεων. Οι άνθρωποι του Περού στολίζουν τα σπίτια τους με την αναπαράσταση της γέννησης του Ιησού, την οποία διατηρούνε μέχρι τη ‘’La Bjeda de los Reyes’’, ημέρα που εορτάζεται η άφιξη των τριών σοφών, στις 6 Ιανουαρίου.

Τα παιδιά πάνε για ύπνο μετά τα μεσάνυχτα, αλλά όχι και οι μεγάλοι, για τους οποίους η διασκέδαση μόλις έχει ξεκινήσει.  Η τραπεζαρία χρησιμοποιείται ως  πίστα για να φιλοξενήσει τους χορούς  salsa. Τα πάρτι μπορεί να κρατήσουν μέχρι και τις έξι το πρωί. Τα πυροτεχνήματα κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, αν και έχουν απαγορευθεί στο Περού, αφθονούν, καθώς κάθε οικογένεια δεν παραλείπει να γιορτάσει τη γέννηση του Ιησού ρίχνοντας πυροτεχνήματα.

Ταϊβάν

Στην Ταϊβάν τα Χριστούγεννα είναι απλά μια ιδιωτική γιορτή.  

Τα Χριστούγεννα γιορτάζονται στην Ταϊβάν ευρύτερα από ό,τι στην ηπειρωτική Κίνα. Αν και οι Χριστιανοί δεν είναι πολλοί στην Ταϊβάν (περίπου 5% του πληθυσμού), πολλά καταστήματα πωλούν αντικείμενα που σχετίζονται με τα Χριστούγεννα. Η ημέρα των Χριστουγέννων δεν είναι εθνική γιορτή στην Ταϊβάν.

Όμως, ακόμα κι έτσι, τα περισσότερα παιδιά γνωρίζουν για τον Άγιο Βασίλη και γνωρίζουν χριστουγεννιάτικα τραγούδια. Επειδή υπάρχουν πολλά δημοφιλή αγγλικά σχολεία οι μαθητές γνωρίζουν τη γιορτή και αποκτούν συνήθειες με δυτικές επιρροές αναφορικά με τον εορτασμό της. Έτσι παρατηρείται το φαινόμενο της ανταλλαγής δώρων, τα τραγούδια, και φυσικά, μια επίσκεψη στο σχολείο από τον Αϊ – Βασίλη.

Άλλα σχολεία κάνουν ένα είδος γιορτής για τα Χριστούγεννα παρουσιάζοντας θεάματα με νεράιδες, τάρανδους, νιφάδες χιονιού, ξωτικά και άλλους Χριστουγεννιάτικους χαρακτήρες τραγουδώντας στη σκηνή για τους γονείς.

Φιλιππίνες

 

Οι Φιλιππίνες γιορτάζουν τα Χριστούγεννα έχοντας τις μεγαλύτερες και σπουδαιότερες παραδόσεις σ’ ολόκληρη την Ασία, κάτι που οφείλεται στην ισπανική επιρροή.

Ο εορτασμός των Χριστουγέννων ξεκινά τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων και συνεχίζεται το επόμενο πρωινό. Φυσικά η ημέρα αποτελεί επίσημη αργία, όπως αργία είναι και η ημέρα των Θεοφανείων.

Χαβάη

 

Στη Χαβάη, ο δικός τους Άγιος Βασίλης, δεν έρχεται με έλκηθρο πάνω στα χιόνια, αλλά με κανό. Εκεί αφού φάνε, σολομό και χοιρινό, γλεντούν με γιουκαλίλι τραγουδώντας χριστουγεννιάτικες μελωδίες τροποποιημένες όμως με χαβανέζικο ρυθμό.

Χιλή

 

Όπως και στις περισσότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής,  η εκκλησία και η οικογένεια βρίσκονται στο επίκεντρο των εορτών των Χριστουγέννων.  Οι καθολικοί  τηρούν τις παραδόσεις και έτσι για εννέα ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα προσεύχονται και νηστεύουν. 

Την Παραμονή  των Χριστουγέννων το δείπνο σερβίρεται αργά το βράδυ, συνήθως μετά τα μεσάνυχτα, και ονομάζεται ‘’Misa del Gallo’’. Το δείπνο αυτό αποτελείται από γαλοπούλα και μια σειρά από σαλάτες, θαλασσινά, και ελιές, συνοδευόμενο από ντόπιο κρασί.

Χριστούγεννα στον κόσμο, εκτός Ευρώπης (1)

Αίγυπτος

 

Η Ημέρα των Χριστουγέννων γιορτάζεται στις 7 Ιανουαρίου, ημερομηνία που συμπίπτει με τις 29 του μηνός Κχιαχκ (Khiahk) του κοπτικού ημερολογίου. Την ημέρα αυτή οι πλούσιοι μοιράζουν λουκουμάδες (zalabya) και κέφαλους (bouri). Οι εκκλησίες στολίζονται πάντα με ειδικά φώτα και κεριά. Οι κόπτες δίνουν κεριά και στους φτωχούς, καθώς πιστεύουν, ότι αντιπροσωπεύουν τα κεριά με τα οποία ο Ιωσήφ προστάτεψε την Παναγία, την νύχτα που γεννήθηκε ο Χριστός. Τα μεσάνυχτα, ο Πάπας της Κοπτικής Εκκλησίας τελεί μια ειδική λειτουργία. Μετά τη λειτουργία, οι οικογένειες επιστρέφουν στα σπίτια τους για να τερματίσουν την νηστεία. Τα παιδιά λαμβάνουν δώρα και καινούρια ρούχα. Οι κόπτες φτιάχνουν γλυκά μπισκότα πάνω στα οποία κάνουν το σχήμα του σταυρού. Τα μπισκότα αυτά ονομάζονται «καχκ» (kahk) και αρχικά τα έτρωγαν οι Μουσουλμάνοι την ημέρα που και αυτοί διακόπτουν την νηστεία (Eid el Fitr).

Αιθιοπία

 

Είναι εντυπωσιακή η ομοιότητα των εορτασμών της ορθόδοξης Εκκλησίας με το πώς γιορτάζονται τα Χριστούγεννα στην Αιθιοπία. Τα Χριστούγεννα ονομάζονται ‘’Ganna’’ και γιορτάζονται στις 7 Ιανουαρίου λόγω διαφορετικού ημερολογίου. Οι εορτασμοί λαμβάνουν μέρος σε αρχαίες εκκλησίες σκαλισμένες από ηφαιστιογενή πέτρα.

Άντρες και γυναίκες κάθονται χωριστά. Πριν μπουν στην Εκκλησία παίρνουν κεράκια και αφού τα ανάψουν περπατούν γύρω από την Εκκλησία τρεις φορές και περιμένουν έως και τρεις ώρες να ολοκληρωθούν οι ψαλμοί.

 

Την ημέρα των Χριστουγέννων μαζεύονται σε όλα τα μέρη της χώρας προσκυνητές οι οποίοι μένουν μέσα στις εκκλησίες προσεύχονται, και τραγουδούν ύμνους. Έπειτα όλοι μαζί κάνουν μια πορεία σε έναν κοντινό λόφο υπό την καθοδήγηση τριών νεαρών ανδρών που τους κουμαντάρουν με μαστίγιο. Οι προσευχόμενοι τρώνε ψωμί και κρασί που έχει ευλογηθεί από ιερείς. Την υπόλοιπη μέρα οι Αιθίοπες ανταλλάσσουν απλά δώρα, τρώνε σε τσιμπούσια και χορεύουν.

Αργεντινή

 

Οι Αργεντίνοι συνηθίζουν να πηγαίνουν όλοι μαζί στην εκκλησία και στη συνέχεια γευματίζουν  σαν μια οικογένεια. Τα μεσάνυχτα σερβίρεται το δείπνο, το οποίο περιλαμβάνει χοιρινό, γαλοπούλα, και μια μεγάλη ποικιλία από τα αλλαντικά. Σειρά στο γιορτινό τραπέζι έχουν τα γλυκά, ο μηλίτης, η μπύρα, και ο χυμός. Μετά το δείπνο συνέχεια έχει ο ‘’χορός των ενηλίκων’’, ενώ οι νεότεροι  βγαίνουν έξω για να δουν τα πυροτεχνήματα. Το άνοιγμα των δώρων ακολουθεί μετά το φαγητό και τον χορό και λίγο πριν τον ύπνο. 

Αυστραλία

 

Η Αυστραλία είναι μια χώρα στο Νότιο Ημισφαίριο που τα Χριστούγεννα είναι κατά την διάρκεια του καλοκαιριού. Οι θερμοκρασίες εκεί  φτάνουν τους 30 βαθμούς Κελσίου. Οι άνθρωποι την ημέρα των Χριστουγέννων  τρώνε το δείπνο τους το μεσημέρι το οποίο περιλαμβάνει, γαλοπούλα, ζαμπόν και χοιρινό κρέας. Μόλις τελειώσει το δείπνο (γεύμα) πηγαίνουν  στην παραλία για μπάνιο και για να παίξουν κρίκετ, ένα παιχνίδι που παίζεται με δυο ομάδες 11 παικτών με ρόπαλα και μπάλα.

Οι Αυστραλοί πιστεύουν ότι ο Αϊ Βασίλης έρχεται με ένα έλκηθρο που το σέρνουν  οχτώ καγκουρό. Οι Έλληνες που ζουν στην Αυστραλία όμως, προσπαθούν να κρατήσουν τα ελληνικά έθιμα της χώρας μας.

 

Στην Αυστραλία, επειδή ακριβώς τις μέρες των Χριστουγέννων έχουν καλοκαίρι, συνηθίζουν μετά το γεύμα των Χριστουγέννων να πηγαίνουν είτε στην παραλία, είτε για έναν αγώνα κρίκετ.

Βενεζουέλα

 

Στο Καράκας, στην πρωτεύουσα της Βενεζουέλας, συνηθίζεται ολόκληρη η πόλη να μετακινείται νωρίς το πρωί των Χριστουγέννων χρησιμοποιώντας ένα πρωτότυπο μέσο μεταφοράς, τα roller skates. Σε πολλές περιοχές τα αυτοκίνητα απαγορεύεται να κυκλοφορήσουν το πρωί, προκειμένου να μπορέσει αυτό το πρωτότυπο έθιμο να λάβει χώρα! Το προηγούμενο βράδυ τα παιδιά θα δέσουν το ένα κορδόνι στο μεγάλο τους δάκτυλο και θα κρεμάσουν το άλλο έξω από το παράθυρο, για να νιώσουν το φιλικό σινιάλο των skaters που θα περάσουν το πρωί.

Βραζιλία

 

Στη Βραζιλία, τα Χριστούγεννα είναι μια από τις πιο σημαντικές γιορτινές μέρες, αποκαλείται ‘’dia de Festas’’ και  εορτάζεται στις 25 Δεκεμβρίου.

Έχοντας ένα πολυπολιτισμικό πληθυσμό, οι εορταστικές εκδηλώσεις στη χώρα επηρεάζονται από εθνοτικούς τρόπους. Ως πρώην πορτογαλική αποικία, έχει διατηρήσει μερικά από τα Χριστουγεννιάτικα έθιμα της Πορτογαλίας. Σ’ αυτές είναι η δημιουργία μίας σκηνής της γέννησης (Presepio). Η λέξη ‘’Presepio’’ προέρχεται από το ‘’presepium’’  που σημαίνει ‘’το κρεβάτι του άχυρου’’, στο οποίο ο Ιησούς πρώτα κοιμήθηκε μετά τη γέννηση στη Βηθλεέμ. Το έθιμο αυτό είναι κοινό σε τόπους της  βορειοανατολικής Βραζιλίας, όπως Bahia, Sergipe, Rio Grande do Norte, Paraiba, Maranhao, Ceara, Pernambuco, Piaui και Alagoas.

Η  δημιουργία του presepios συνεχίζεται μέχρι σήμερα και  δημιουργείται κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων στολίζοντας  εκκλησίες, σπίτια και καταστήματα.
Διάφορα χριστουγεννιάτικα κάλαντα τραγουδιούνται κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων για τον εορτασμό της γέννησης του Χριστού. Το ‘’Noite Feliz’’ (Άγια Νύχτα) είναι ίσως το πιο διαδεδομένο τραγούδι που συνδέεται με τα Χριστούγεννα στη Βραζιλία.

 

Τα τρόφιμα που καταναλώνονται στη Βραζιλία κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων είναι επηρεασμένα  από τη Γερμανία, την Ιταλία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και άλλες χώρες. Το παραδοσιακό δείπνο των Χριστουγέννων  περιλαμβάνει ψητό γαλοπούλας, λαχανικά και φρούτα. Η μπύρα και  το κρασί έχουν την τιμητική τους στο γιορτινό τραπέζι. Σε ορισμένες περιοχές  ο εορτασμός ξεκινά την παραμονή των Χριστουγέννων γύρω στις 9 το βράδυ.

Όπως Άγιος Βασίλης στις ΗΠΑ,  έτσι και ο Papai Noel (Noel σημαίνει Πατέρας) είναι αυτός που φέρνει τα  δώρα στη Βραζιλία. Σύμφωνα με το θρύλο, ζει στη Γροιλανδία και φοράει ένα κόκκινο παλτό  με γούνα  και μεταφέρει μια τσάντα γεμάτη δώρα. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Άγιος Βασίλης αφήνει ένα δώρο την ημέρα των Χριστουγέννων για κάθε καλό παιδί. Στην Βραζιλία την παραμονή των Χριστουγέννων, τα παιδιά πριν πάνε για ύπνο τακτοποιούν τα παπούτσια τους για να τα βρει ο Papa Noel δηλαδή ο Αϊ Βασίλης και να τους αφήσει δώρα μέσα σε αυτά. Το πρωί των Χριστουγέννων, ετοιμάζουν το πρωινό τους, μαζεύουν τα δώρα από τα παπούτσια τους και ψάχνουν για τα υπόλοιπα δώρα που είναι κρυμμένα σε διάφορες γωνιές του σπιτιού.

Εκτός από τις υψηλές θερμοκρασίες και την απουσία του χιονιού, τα Χριστούγεννα είναι λίγο πολύ το ίδιο όπως είναι στις Η.Π.Α.

Γκάνα

 

Στη δυτική ακτή της Αφρικής, τα σπίτια και οι Εκκλησίες στολίζονται τέσσερις εβδομάδες πριν τα Χριστούγεννα, ενώ τις ημέρες που προηγούνται των οι Γκανέζοι έχοντας στη διάθεσή τους αρκετά χρήματα τα οποία προέρχονται από την πώληση του κακάο (το μαζεύουν και το πωλούν αυτήν την εποχή), κάνουν αγορές για τους ίδιους και τα αγαπημένα τους πρόσωπα.

Αργότερα γυρνούν όλοι στα σπίτια τους, ακόμη και οι πιο σκληρά εργαζόμενοι. Τα παιδάκια τραγουδούν Χριστουγεννιάτικους ύμνους και «ειδοποιούν» τον κόσμο για την έλευση του Χριστού.

Οι Εκκλησίες στολίζονται με αναμμένα κεράκια, φύλλα από αειθαλή δέντρα, και κλαδιά φοίνικα.

Ανήμερα των Χριστουγέννων οι Γκανέζοι κάνουν παραστάσεις που έχουν σχέση με την καταγωγή τους και αφού ντυθούν σαν Χριστουγεννιάτικοι άγγελοι τραγουδούν όλοι μαζί.

Γουατεμάλα

 

Εννέα ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα, οι δρόμοι πλημμυρίζουν από τις περίφημες posadas, δηλαδή τις πομπές που αναπαριστούν την αναζήτηση καταφυγίου στο δρόμο προς τη Βηθλεέμ. Ο ήχος των τυμπάνων και τα κροταλίσματα συνοδεύουν τη μεταφορά της Παναγίας και του Ιωσήφ από σπίτι σε σπίτι, όπου τραγουδώντας τα κάλαντα, ζητάνε καταφύγιο για την Αγία οικογένεια. Μετά από μια σειρά ερωτήσεων και απαντήσεων, οι πόρτες ανοίγουν και η Παναγία με τον Ιωσήφ πηγαίνουν στον χώρο που έχει στηθεί η σκηνή της Γέννησης (nacimiento), όπου θα παραμείνουν μέχρι το επόμενο βράδυ που θα ξαναβγούν προς αναζήτηση καταφυγίου. Όσοι συνοδεύουν την πομπή οργανώνουν μια μεγάλη γιορτή με φαγητά, ποτό και πολύ χορό.

Την Παραμονή των Χριστουγέννων, ο Ιησούς Χριστός προστίθεται στη φάτνη που βρίσκεται στο ένατο σπίτι που υποδέχεται την Αγία Οικογένεια. Τότε γίνεται η μεγαλύτερη γιορτή από όλες και το σπίτι που επιλέγεται πρέπει να είναι αρκετά μεγάλο για να χωρέσει όλους όσους συμμετείχαν στις πομπές αυτές τις τελευταίες εννιά ημέρες.

 

Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο έγινε δημοφιλές στη Γουατεμάλα εξαιτίας του Γερμανικού πληθυσμού που ζει εκεί. Ο Ιησούς Χριστός αφήνει τα δώρα για τα παιδιά κάτω από το δέντρο το πρωί των Χριστουγέννων. Οι γονείς και οι μεγάλοι ανταλλάσσουν τα δώρα την Πρωτοχρονιά. Μετά την πομπή, ακολουθεί η μεσονύκτια λειτουργία την Παραμονή των Χριστουγέννων και αμέσως μετά το εορταστικό δείπνο.

Ιαπωνία

 

Στην Ιαπωνία, έχουν αφομοιώσει πολλά από τα έθιμα των Δυτικών χωρών για τις μέρες των Χριστουγέννων. Αν και μόνο το 1% του πληθυσμού της χώρας είναι χριστιανοί, οι Ιάπωνες πλέον όχι μόνο τρώνε γαλοπούλα, αλλά στολίζουν και χριστουγεννιάτικο δέντρο! Τα δώρα όμως τους τα φέρνει ο ‘’Hoteiosho’’, μια ιαπωνική θεότητα. Πώς ξέρει ποια παιδιά ήταν καλά και ποια όχι; Έχει μάτια και στο πίσω μέρος του κεφαλιού του φυσικά και τα βλέπει όλα.

Γενικότερα πάντως τα Χριστούγεννα αποτελούν μια κοσμική γιορτή που έχει έντονο εμπορικό χαρακτήρα και έχει καθιερωθεί ως η δεύτερη σημαντικότερη γιορτή της χώρας, μετά την Πρωτοχρονιά. Υπάρχουν πάντως και Χριστιανοί Ιάπωνες που γιορτάζουν τα Χριστούγεννα από τη θρησκευτική τους κι όχι απ’ την εμπορική τους άποψη.

Ινδία

 

Στην Ινδία, τα Χριστούγεννα αποτελούν μια γιορτινή κατάσταση, η οποία οφείλεται σε βρετανικές επιρροές. Το εορταστικό κλίμα επιτείνει το γεγονός των σχολικών και ακαδημαϊκών διακοπών, στη μέση του έτους. Γενικότερα πάντως η αντίληψη που χαρακτηρίζει τα Χριστούγεννα δεν σχετίζεται τόσο με τον εορτασμό τους ως θρησκευτικό γεγονός, αλλά αποτελεί μια προσπάθεια διείσδυσης δυτικών προτύπων που σκοπό έχουν να τονώσουν την εμπορική δραστηριότητα στη χώρα.

Ιορδανία

 

Στις μουσουλμανικές χώρες δεν εορτάζονται τα Χριστούγεννα, εκτός από ελάχιστες χώρες που επιτρέπουν  στους λιγοστούς Χριστιανούς πολίτες τους να γιορτάσουν και να αναγνωρίσουν ακόμη τα Χριστούγεννα ως δημόσια αργία. Μια τέτοια χώρα είναι και η Ιορδανία.

Χριστουγεννιάτικη Ιστορία - Ένα δέντρο, μια φορά - Ευγένιος Τριβιζάς

Ο Ευγένιος Τριβιζάς γεννήθηκε στην Αθήνα το 1946. Είναι πτυχιούχος της Νομικής σχολής και της σχολής Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών, κάτοχος πτυχίου Master of Laws του University College και διδάκτωρ Νομικής του London School of Economics and Political Science. Επίσης Senior Research Fellow του Πανεπιστημίου Λονδίνου. Διδάσκει Εγκληματολογία και Συγκριτικό Ποινικό Δίκαιο στο Πανεπιστήμιο του Reading και διευθύνει το Τμήμα Εγκληματολογικών Μελετών του ίδιου Πανεπιστημίου (Director of Criminal Justice Studies). Έχει διδάξει επίσης στο Bramshill Police College, στo Central London Polytechnic και στο London School of Economics. Από το 1993 - 1998 ήταν επισκέπτης καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Με τη λογοτεχνία ασχολήθηκε απ’ τα παιδικά του χρόνια. Έγραψε περίπου 150 βιβλία για παιδιά, ένα βιβλίο για ενήλικες (Ο Ερωτευμένος Πυροσβέστης) και πάνω από 20 θεατρικά έργα και λιμπρέτα για όπερες. Το έργο του περιλαμβάνει ακόμη μυθιστορήματα, παραμύθια, θεατρικά έργα, αλφαβητάρια, διηγήματα, κόμικς, εκπαιδευτικά βιβλία, ενώ έχει συνεργαστεί και με παιδικά περιοδικά. Όλα του τα έργα τα χαρακτηρίζει πρωτοτυπία και μεγάλη φαντασία.

Το θεατρικό του έργο «Το όνειρο του σκιάχτρου» παίχτηκε το 1992 στο θέατρο του Βρετανικού Μουσείου της Αγγλίας στα πλαίσια του ‘’European Arts Festival’’. Τον ίδιο χρόνο το έργο του «Χίλιες και Μία Γάτες» σε μετάφραση του Z. Rudrinski βραβεύτηκε με το Α΄ Βραβείο στον παγκόσμιο διαγωνισμό θεατρικού έργου που οργάνωσε το Πολωνικό Κέντρο Τέχνης για τη Νεότητα. Το 1993 το βιβλίο του «Τα Τρία Μικρά Λυκάκια» έφτασε στη δεύτερη θέση των αμερικάνικων παιδικών best sellers (Picture Books). Βιβλία του Ευγένιου Τριβιζά έχουν μεταδοθεί από το BBC, έχουν περιληφθεί στα αναγνωστικά ελληνικών και αμερικανικών σχολείων και έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γερμανικά, ισπανικά, ολλανδικά, σουηδικά, ιαπωνικά και πολλές άλλες γλώσσες.

Στις Η.Π.Α., η βιβλιοθήκη του University of Minnesota (Ε.Μ. Αndersen Library), αποφάσισε να συγκεντρώσει το σύνολο των λογοτεχνικών βιβλίων του, μελέτες για το έργο του, χειρόγραφα και άλλο υλικό σε μια ειδική ερευνητική συλλογή. Η έκθεση των πρώτων αποκτημάτων της συλλογής έγινε στο University of Minnesota το Μάιο του 2000, όπου ο συγγραφέας ήταν παρών.

Ο Ευγένιος Τριβιζάς έχει βραβευθεί από την Ακαδημία Αθηνών, την Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών, τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου και τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά.

Έχει λάβει το «Ελληνικό Κρατικό Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας», το βραβείο ‘’Parents Choice Amazing Accomplishment Award’’, το βραβείο ‘’The Sheffiedls children's Book Award Commendation’’, το βραβείο ‘’Hudson, Massachusetts Children's Choice Award’’ και το βραβείο ‘’Arizona Library Association Young Readers Award’’. Επίσης, το 2012 προτάθηκε για το διεθνές βραβείο παιδικής λογοτεχνίας για το έτος 2013 ‘’Astrid Lindgren’’, βραβείο που πήρε το όνομά του από την περίφημη Σουηδέζα συγγραφέα που έγραψε το βιβλίο «Πίπη η Φακιδομύτη».

Σημαντικότερα έργα του είναι τα μυθιστορήματα «Το σεντούκι με τις πέντε κλειδαριές», «Τα μαγικά μαξιλάρια», «Η τελευταία μαύρη γάτα» και «Η Δέσποινα και το περιστέρι», τα θεατρικά «Το όνειρο του σκιάχτρου», «Οι δραπέτες της σκακιέρας» και «Χίλιες και μία γάτες», τα παραμύθια «Τα τρία μικρά λυκάκια», «Οι πειρατές της καμινάδας», «Φρικαντέλα, η μάγισσα που μισούσε τα κάλαντα», «Ο Αϊ-Βασίλης στη φυλακή με τους 83 αρουραίους», «Ο Ιγνάτιος και η γάτα», «Η Δόνα Τερηδόνα και το μυστικό της γαμήλιας τούρτας», «Το τηγάνι του δήμιου», «Η φάλαινα που τρώει τον πόλεμο», «Ο πόλεμος των Ούφρων και των Τζούφρων», τα αλφαβητάρια-αριθμητάρια «Αλφαβητάρι με γλωσσοδέτες» και «Αριθμητάρι με γλωσσοδέτες» και οι δυο εξαιρετικές σειρές έργων του «Φρουτοπία» και «το Νησί των πυροτεχνημάτων».

 

Το δέντρο

Σ’ ένα άχαρο πεζοδρόμιο μιας πολύβουης πολιτείας ήταν κάποτε ένα άσχημο παραμελημένο δέντρο. Κανείς δεν το πρόσεχε. Κανείς δεν το φρόντιζε. Κανείς δεν του έδινε την παραμικρή σημασία. Τα φύλλα του είχαν μαραζώσει, είχαν πέσει από καιρό κι είχε απομείνει γυμνό, σκονισμένο και καχεκτικό.

Ποτέ δεν είχε γνωρίσει του δάσους τη δροσιά. Δεν είχαν κελαηδήσει ποτέ στα φύλλα του πουλιά, με δυσκολία να το άγγιζε πού και πού κάποια πονετική ηλιαχτίδα που γλιστρούσε στα κρυφά ανάμεσα στις μουντές και άχαρες πολυκατοικίες που το περιστοίχιζαν.

Οι περαστικοί διάβαιναν δίπλα του με αδιαφορία, βλοσυροί και βιαστικοί, χωρίς να του δίνουν καθόλου σημασία, μερικοί μάλιστα πετούσαν αποτσίγαρα, φλούδια από κάστανα και λερωμένα χαρτομάντιλα κι άλλοι φτύνανε στο χωμάτινο τετραγωνάκι γύρω από τη ρίζα του.

Και σα να μην έφταναν όλα αυτά, κατάλαβε από κάτι μηχανικούς με σκούρες καμπαρντίνες και κρεμαστά μουστάκια, που έσκυβαν και μουρμούριζαν κι όλο μετρούσαν σκυθρωποί, ότι θα πλάταιναν το δρόμο πλάι του. Κι αν συνέβαινε αυτό, τι τύχη το περίμενε; Θα το πελέκιζαν, θα το ξερίζωναν; Θα το πετούσαν μήπως στα σκουπίδια;

Εκείνο το χριστουγεννιάτικο δειλινό το δέντρο αισθανόταν πιο παραμελημένο, πιο παραπονεμένο από ποτέ. Στα ολόφωτα παράθυρα γύρω του διέκρινε ανάμεσα από τις κουρτίνες χριστουγεννιάτικα έλατα, που χαρωπά παιδιά τα στόλιζαν με κόκκινα κεριά, καμπανούλες, αγγελούδια, ασημένια πέταλα και γιορτινές γιρλάντες και ζήλευε. Ζήλευε πολύ. Πόσο θα ήθελε να είναι έτσι κι αυτό. Χριστουγεννιάτικο έλατο στη θαλπωρή ενός σπιτιού. Να το φροντίζουν, να το στολίζουν, να το καμαρώνουν...

 

Το παιδί

Ήταν κι ένα παιδί. Τις μέρες έκανε δουλειές του ποδαριού. Τα βράδια κοιμόταν στο πάτωμα ενός κρύου πλυσταριού στην αυλή ενός εγκαταλελειμμένου κτιρίου με ετοιμόρροπα μπαλκόνια. Κανείς δεν το πρόσεχε. Κανείς δεν το φρόντιζε. Κανείς δεν του έδινε την παραμικρή σημασία. Τα μάγουλά του είχαν χλομιάσει, τα χέρια του είχαν ροζιάσει, τα μάτια του είχαν γεμίσει θλίψη.

Ποτέ δεν είχε γνωρίσει τη ζεστασιά μιας αγκαλιάς, τη θαλπωρή ενός αληθινού σπιτιού.

Εκείνο το κρύο χριστουγεννιάτικο βράδυ το αγόρι αισθανόταν πιο παραμελημένο, πιο παραπονεμένο από ποτέ, γιατί είχε μάθει ότι μετά τις γιορτές θα κατεδάφιζαν το μιζεροκτίριο με το πλυσταριό και δεν θα ‘χε πού να μείνει.

Τυλιγμένο στο τριμμένο του παλτό, κοιτούσε απ’ τα φωτισμένα παράθυρα τα λαμπερά σαλόνια με τα γκι και τα μπαλόνια, τις φρουτιέρες με τα ρόδια και τα χρυσωμένα κουκουνάρια, έβλεπε γελαστά αγόρια και κορίτσια να κρεμούν στα χριστουγεννιάτικα δέντρα πλουμίδια αστραφτερά και ζήλευε. Ζήλευε πολύ, πόσο θα ‘θελε να στόλιζε κι αυτό ένα έλατο σε κάποιου τζακιού το αντιφέγγισμα, με τα δώρα υποσχέσεις μαγικές ολόγυρά του...

Πώς το ‘φερε η τύχη έτσι κι εκείνο το χριστουγεννιάτικο βράδυ και συναντήθηκαν κάποια στιγμή το δέντρο εκείνο κι εκείνο το παιδί...

 

H συνάντηση

Εκείνο το δειλινό το παιδί γυρνούσε άσκοπα στους δρόμους της πολύβουης πολιτείας. Κάθε τόσο σταματούσε σε κάποια βιτρίνα. Κόλλαγε τη μύτη του στο τζάμι και κοιτούσε με μάτια εκστατικά όλα εκείνα τα λαχταριστά, σε μια βιτρίνα λόφοι από μελομακάρονα, κουραμπιέδες και πολύχρωμα τρενάκια φορτωμένα με σοκολατάκια, σε μια άλλη ζαχαρένιοι Άγιο-Βασίληδες με μύτες από κερασάκια και μια παραμυθένια πριγκίπισσα από πορσελάνη να κοιτάζει από το αψιδωτό παράθυρο ενός φιλντισένιου κάστρου και λίγο παρακάτω, σε μια άλλη βιτρίνα, μια ονειρεμένη τρόικα με έναν πρόσχαρο αμαξά, μολυβένια στρατιωτάκια με κόκκινες στολές καβάλα σε άλογα πιτσιλωτά να καλπάζουν στοιχισμένα στη σειρά και στο βάθος ένα οπάλινο παλάτι σε μια χιονισμένη στέπα.

Έτσι όπως περπατούσε με τα μάτια στραμμένα στις καταστόλιστες βιτρίνες, έπεσε άθελά του πάνω σ’ έναν περαστικό με καμηλό παλτό και γκρενά κασκόλ που γύριζε στο σπίτι του φορτωμένος με σακούλες και πακέτα που φύγανε από τα χέρια του, σκόρπισαν στο δρόμο εδώ και ‘κεί. Το παιδί έχασε την ισορροπία του, γλίστρησε, το κεφάλι του χτύπησε με φόρα στο πεζοδρόμιο, ένιωσε μια σκοτοδίνη. Ο περαστικός του ‘βαλε οργισμένος τις φωνές, το κατσάδιασε για τα καλά.

Το αλητάκι σηκώθηκε, το ‘βαλε στα πόδια, κατηφόρισε παραπατώντας ένα σοκάκι με μια υπαίθρια αγορά, έστριψε ένα δυο στενά και βρέθηκε στο δρόμο με το παραμελημένο δέντρο. Σταμάτησε λαχανιασμένο να πάρει ανάσα, από τα φωτισμένα παράθυρα, τα χνωτισμένα, αχνοφαίνονταν τα γιορτινά σαλόνια με τα έλατα τα στολισμένα.

«Όμορφα δεν είναι;» ακούει τότε μια φωνή.

Ήταν το δέντρο του δρόμου.

 

«Πολύ» αποκρίθηκε το παιδί, χωρίς να παραξενευτεί καθόλου που ένα δέντρο μιλούσε. Του άρεσε να του μιλάει κάποιος χωρίς να το σπρώχνει, χωρίς να το κατσαδιάζει, χωρίς να το αποπαίρνει.

«Στόλισέ με!» ψιθύρισε το δέντρο. «Στόλισέ με και εμένα έτσι!»

«Μακάρι να μπορούσα!» πικρογέλασε το παιδί.

«Προσπάθησε, σε παρακαλώ. Ίσως αυτά, ξέρεις, να ‘ναι τα στερνά μου Χριστούγεννα, να μην δω άλλα».

«Γιατί το λες αυτό;»

«Άκουσα ότι θα πλατύνουν το δρόμο, πελέκι ή ξεριζωμός με περιμένει, ένα από τα δύο... Δεν είμαι σίγουρο ακόμα».

Το παιδί σκέφτηκε ότι θα κατεδάφιζαν το ετοιμόρροπο κτίριο με το ξεχαρβαλωμένο πλυσταριό, το καταφύγιό του. Σε λίγο δεν θα ‘χε ούτε ‘κείνο πού να μείνει. Σε κάποιο χαρτόκουτο ίσως;

«Στόλισε με!» παρακάλεσε άλλη μια φορά το δέντρο. Το παιδί κοίταξε ολόγυρά του.

«Με τι;» απόρησε.

«Ό,τι να ‘ναι... κάτι θα βρεις εσύ! Δεν μπορεί».

«Καλά... Αφού το θέλεις τόσο πολύ, κάτι θα βρω να σε στολίσω...»

Συμφώνησε το παιδί κι άρχισε να ψάχνει.

 

Τα στολίδια

Εκείνη τη στιγμή, λες και κάτι ψυχανεμίστηκε ο ουρανός, έπιασε να χιονίζει, το χιόνι έπεφτε πυκνό... Χάδι απαλό σκέπαζε ανάλαφρα με πάλλευκες νιφάδες στα ολόγυμνα κλωνιά του παραμελημένου δέντρου.

Πήρε τότε το μάτι του παιδιού κάτι να αστράφτει λίγο παραπέρα. Μια παρέα πλουσιόπαιδα, που είχαν περάσει από το δρόμο λίγο νωρίτερα, είχαν πετάξει χρωματιστά χρυσόχαρτα από τις καραμέλες που έτρωγαν με λαιμαργία τη μια μετά την άλλη. Το αγόρι μάζεψε ένα ένα τα πεταμένα χρυσόχαρτα, τα μάλαξε με τα δάχτυλά του και έπλασε αστραφτερές πράσινες μπλε και βυσσινόχρωμες μπαλίτσες, μετά ξήλωσε τα κουμπιά του φθαρμένου παλτού και με τις κλωστές κρέμασε τις φανταχτερές μπαλίτσες στα χιονοσκέπαστα κλωνιά του δέντρου.

«Ευχαριστώ!» είπε το δέντρο, ανατριχιάζοντας απ’ τη χαρά του.

«Με τι άλλο άραγε να το στολίσω;» μονολόγησε το παιδί.

Λες κι είχε ακούσει τα λόγια του, μια νοικοκυρά τρεις δρόμους παρακάτω άδειασε με φόρα απ’ το παράθυρο μιας κουζίνας μια λεκάνη με σαπουνάδα σε μια πλακόστρωτη αυλή. Ο άνεμος πήρε ένα πανάλαφρο σύννεφο από σαπουνόφουσκες και τις ταξίδεψε παιχνιδίζοντας μαζί τους, το αγόρι τις είδε να πλησιάζουν στραφταλίζοντας στο φεγγαρόφωτο, τις κοίταξε με τέτοια λαχτάρα που εκείνες, λες και κατάλαβαν την επιθυμία του, άφησαν τον άνεμο να τις φέρει ένα - δυο γύρους και να τις κρεμάσει στα κλωνιά του δέντρου.

«Όσο πάω κι ομορφαίνω!» καμάρωσε το δέντρο.

«Σίγουρα ομορφαίνεις!» συμφώνησε το αγόρι σφίγγοντας γύρω του το παλτό γιατί έκανε πολύ, πάρα πολύ κρύο...

«Κοίτα! Έρχονται!»

Ένα φωτεινό σύννεφο πλησίαζε τρεμοπαίζοντας στο σκοτάδι.

«Ελάτε!» τις κάλεσε με το βλέμμα το παιδί.

Και οι πυγολαμπίδες, λάμψεις αλλόκοσμες, τρεμοσβήνοντας ονειρικά, κάθισαν νεραϊδένιες γιρλάντες στα κλωνιά του δέντρου.

Το κρύο γινόταν όσο πήγαινε πιο τσουχτερό. Το χιόνι έπεφτε ολοένα πιο πυκνό. Το αγόρι σήκωσε τα μάτια του στον ουρανό και τότε το είδε! Είδε το πεφταστέρι κι εκείνο, λες και συνάντησε το βλέμμα του, διέγραψε στο σκοτάδι μια φαντασμαγορική χρυσαφένια τροχιά και ακούμπησε απαλά στην κορφή του δέντρου.

Και ήταν τώρα πράγματι όμορφο το δέντρο λουσμένο στο φεγγαρόφωτο με τα χρυσαφένια μπαλάκια να στραφταλίζουν, τις σαπουνόφουσκες να σιγοτρέμουν, τις πυγολαμπίδες να αναβοσβήνουν κέντημα δαντελένιο στα χιονισμένα του κλωνιά και το πεφταστέρι ν’ ανασαίνει χρυσαφένιο φως στην κορφή του.

«M’ έκανες τόσο, μα τόσο όμορφο» είπε το δέντρο στο παιδί. «Σ’ ευχαριστώ πολύ. Σ’ ευχαριστώ αληθινά... Πόσο θα ‘θελα να μπορούσα να σου χάριζα κι εγώ ένα δώρο...»

«Μπορείς!» αποκρίθηκε το παιδί χουχουλίζοντας τα χέρια. «Άσε με, σε παρακαλώ, να καθίσω στη ρίζα σου για λίγο. Νιώθω τόσο, μα τόσο κουρασμένο, πονάω... και δεν έχω πού να πάω...»

«Αμέ! Έλα, κάθισε. Κάθισε στη ρίζα μου όσο θέλεις» είπε το δέντρο.

«Και να δεις... Θα κάνω εγώ μια ευχή για σένα».

Το παιδί σήκωσε το γιακά, τυλίχτηκε στο παλιό του πανωφόρι, κάθισε στο χιονοσκέπαστο πεζοδρόμιο, αγκάλιασε το κορμί του δέντρου και σφίχτηκε όσο μπορούσε πιο κοντά του.

 

Το ταξίδι

Το χιόνι έπεφτε γύρω του. Πάνω του πυκνό. Όλο του το σώμα έτρεμε, τα χέρια του είχαν μουδιάσει, τα δόντια του χτυπούσαν. Έκλεισε τα μάτια για να τα προστατέψει από τις ριπές του χιονιού, όταν ξαφνικά - τι παράξενο - άκουσε εκείνον τον ήχο... Τον ήχο τον χαρμόσυνο! Κουδουνάκια τρόικας! Ένα μαστίγιο ακούστηκε να κροταλίζει, άλογα να καλπάζουν ρυθμικά.

Άνοιξε τα μάτια. Απίστευτο! Στα μελανιασμένα χείλη του άνθισε ένα χαμόγελο. Από βάθος του δρόμου, θαμπά στην αρχή, αλλά όλο και πιο ξεκάθαρα, την είδε. Είδε την παραμυθένια τρόικα με τα ασημένια κουδουνάκια να πλησιάζει φορτωμένη δώρα διαλεχτά. Την οδηγούσε ένας ροδομάγουλος αμαξάς με γούνινο σκούφο, κόκκινη μύτη και πυκνή κυματιστή γενειάδα. Πίσω από την τρόικα κάλπαζαν στρατιώτες με πορφυρές στολές, καβάλα σε περήφανα άλογα στολισμένα με χρυσαφένιες φούντες...

Παραξενεύτηκε το παιδί. Πώς βρέθηκε εδώ αυτή η τρόικα φορτωμένη τόσα δώρα; Και οι καβαλάρηδες; Κάπου τους ήξερε. Κάπου τους είχε ξαναδεί!

H τρόικα σταμάτησε μπροστά του, τα άλογα χρεμέτισαν, ο αμαξάς χαμογέλασε, από το παράθυρο της άμαξας πρόβαλε το πρόσωπο της πριγκιποπούλας.

«Τι όμορφο δέντρο!». Χαμογέλασε. «Ποιος να το στόλισε άραγε;»

«Εγώ!» αποκρίθηκε το παιδί.

«Αλήθεια;»

«Ναι».

«Έλα μαζί μου τότε. Έλα να στολίσεις έτσι όμορφα και το έλατο του βασιλιά, να ζήσεις στο παλάτι μας παντοτινά».

«Δεν πάω πουθενά χωρίς το δέντρο μου!» απάντησε το αγόρι.

H πριγκιποπούλα έδωσε τότε εντολή και οι στρατιώτες του βασιλιά έσκαψαν βαθιά, πήρανε το δέντρο μαζί με τις ρίζες του και το φύτεψαν σε μια πορσελάνινη γλάστρα, μετά το φόρτωσαν στην τρόικα.

Γελώντας πρόσχαρα, ο αμαξάς άπλωσε το χέρι του, βοήθησε το παιδί να ανέβει στην άμαξα να κάτσει πλάι του, τα άλογα στράφηκαν, τον κοίταξαν με τα μεγάλα τους μάτια και ρουθούνισαν ανυπόμονα.

Όλα τα κτίρια, όλα τα φανάρια, όλες οι βιτρίνες, τα πάντα, είχαν τώρα εξαφανιστεί. Μπροστά τους ανοιγόταν μια απέραντη στέπα κι εκεί στο βάθος μέσα από τα διάφανα πέπλα του χιονιού αχνοφαίνονταν μαγευτικοί οι μεγαλόπρεποι τρούλοι κι οι αψιδωτές πύλες του οπάλινου παλατιού!

Ο ροδομάγουλος αμαξάς τράβηξε τα γκέμια. Κροτάλισε το μαστίγιο, τα άλογα χύθηκαν χλιμιντρίζοντας μπροστά, καλπάζοντας όλο και πιο γοργά... λες κι είχανε φτερά... Σε λίγο η τρόικα κι η ακολουθία της είχαν χαθεί στο βάθος της χιονισμένης στέπας.

Το χιόνι που συνέχισε ολοένα πιο πυκνό το σιωπηλό χορό του έσβησε σχεδόν αμέσως τα ίχνη από τις ρόδες και τα πέταλα των αλόγων..

Λένε οι παλιοί...

Λένε οι παλιοί ότι το πεζοδρόμιο εκείνο ήταν κάποτε κάπως πιο φαρδύ, ότι φύτρωνε κάποτε κάποιο δέντρο εκεί.

Διηγούνται επίσης οι παλιοί ότι ένα χριστουγεννιάτικο πρωί βρήκαν στη ρίζα του δέντρου ξεπαγιασμένο ένα παιδί σκεπασμένο από το χιόνι, τυλιγμένο σ’ ένα τριμμένο παλτό χωρίς κουμπιά, με ένα γαλήνιο χαμόγελο, ένα χαμόγελο ευτυχίας ζωγραφισμένο στο πρόσωπό του.

Λένε ακόμα ότι από τότε κάθε παραμονή Χριστουγέννων, γύρω στα μεσάνυχτα, κάτι παράξενο συμβαίνει, κάτι που κανείς δεν μπορεί να το εξηγήσει. Ένα σμάρι πυγολαμπίδες τριγυρνούν επίμονα τρεμοσβήνοντας σε εκείνο το σημείο, λες και κάτι αναζητούν, λες και γυρεύουνε να θυμηθούνε κάτι, ότι ένας άνεμος αναπάντεχος φέρνει, ποιος ξέρει από πού, ανάλαφρες σαπουνόφουσκες και χρυσόχαρτα αστραφτερά, ενώ την ίδια στιγμή ένα υπέροχο πεφταστέρι διαγράφει στον ουρανό μια φαντασμαγορική τροχιά και πέφτει στο σημείο ακριβώς εκείνο.

Έτσι λένε...

Ποιος ξέρει;

Ευγένιος Τριβιζάς, «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία - Ένα δέντρο μια φορά», εφημερίδα «Τα Νέα», 24 Δεκεμβρίου 2003.