Συνηθισμένα λάθη στην Ορθογραφία και στην έκφραση (4)

Μια μικρή απόπειρα να επισημανθούν συνηθισμένα ορθογραφικά και εκφραστικά λάθη και να θυμίσουμε κάποιους χρήσιμους και συχνά παραμελημένους κανόνες.

Δ. Συνηθισμένα λάθη στην Ορθογραφία ή/και σημασία παρώνυμων και ομόρριζων λέξεων:

• τεχνικός – τεχνητός.

• πηλήκιο – πηλίκο.

• βρόχος (= θηλιά) - βρόγχος (των πνευμόνων).

• εγκύπτει στη μελέτη της φιλοσοφίας - ενσκήπτει κακοκαιρία.

• κυκλαδικό ειδώλιο - εδώλιο του κατηγορουμένου.

• τον κατατρέχουν οι εχθροί του - τον κατατρύχουν οι αρρώστιες.

• κληροδοτώ το σπίτι στο γιο μου - κληρονομώ το σπίτι από τον πατέρα μου.

• κυκλοφοριακή συμφόρηση στην πόλη - το κυκλοφορικό σύστημα του ανθρώπινου σώματος.

• χιλιετία: περίοδος χιλίων ετών- Χιλιετηρίδα: η επέτειος χιλίων ετών.

• αποδημία: μόνιμη εγκατάσταση σε ξένη χώρα. παρεπιδημία: προσωρινή (αλλά όχι σύντομη) παραμονήσε ξένη χώρα. εκδημία: ο θάνατος.

• το μείγμα συνίσταται από τα εξής υλικά - συνιστάται η ανάπαυση του ασθενούς.

•ψυχική οδύνη - ωδίνες (=πόνοι της γέννας).

• οι κάτοικοι της υπαίθρου - βγήκα στο ύπαιθρο για να ξεμουδιάσω.

• απαιτείται η νοσηλεία του σε κλινική - η ασφαλιστική του εταιρία θα καταβάλει τα νοσήλια.

• Το άμεσα (τροπικό επίρρημα) δεν υποκαθιστά το αμέσως (χρονικό επίρρημα). Π.χ., «Η υπόθεση δεν τον αφορά άμεσα» (αλλά έμμεσα). «Να παρουσιαστεί αμέσως» (και όχι: άμεσα).

• Απλώς: μόνο- Απλά: με απλό, ανεπιτήδευτο τρόπο. Π.χ. «Δεν είναι ζήτημα απλώς προσωπικό, αλλά μας αφορά όλους» (και όχι: απλά).

• Τοπογραφία είναι η απεικόνιση υπό κλίμακα χώρου σε σχέδιο-τοπιογραφία είναι το ζωγραφικό έργο που απεικονίζει τοπίο.

• Ομότιμος: πανεπιστημιακός τίτλος που απονέμεται σε πανεπιστημιακό καθηγητή μετά τη συνταξιοδότησή του- Επίτιμος: αυτός που έχει τιμητικό τίτλο χωρίς να ασκεί καθήκοντα.

• Παλαίμαχος: πολύπειρος και παλιός αλλά συνήθως ακόμη ενεργός- Απόμαχος: απόστρατος, συνταξιούχος.

• Αδιακρίτως: χωρίς διάκριση-Αδιάκριτα: χωρίς ευγένεια, χωρίς διακριτικότητα.

• Έξοχα: θαυμάσια – Εξόχως: πάρα πολύ, υπερβολικά.

• Ιδιαίτερα: κυρίως, κατ’ εξοχήν-Ιδιαιτέρως: χωρίς την παρουσία άλλων.

• Αψίκορος: αυτός που χορταίνει εύκολα (και όχι: οξύθυμος) - αψίθυμος: αυτός που θυμώνει εύκολα - αμφίθυμος: αυτός που αλλάζει εύκολα διάθεση, ο κυκλοθυμικός.

• Αντισκορικό: προϊόν που προστατεύει από σκώρους-αντισκωριακό: προϊόν κατά της σκουριάς.

• Ενδελέχεια: η συνεχής φροντίδα, η επιμέλεια – Εντελέχεια (αριστοτελικός όρος): η μετάβαση της ύλης από τη «δυνάμει» στην «ενεργεία» κατάσταση.

• Νύμφη: νεαρό έντομο ή νεράιδα (και άλλο η νύφη του γάμου).

• Στιβάδα: στρώμα ύλης από ομοειδή στοιχεία – Στοίβα: σωρός από πράγματα.

• Φιλοφρόνηση: επαινετικό και κολακευτικό σχόλιο, κομπλιμέντο – φιλοφροσύνη: φιλική και ευγενική συμπεριφορά.

• Προτέρα: η προηγούμενη (π.χ. επανήλθε στην προτέρα κατάσταση) – προτεραία: η προηγούμενη μέρα (π.χ. το έμαθα την προτεραία της αναχώρησής μου).

• Αναστηλώνω: αποκαθιστώ μνημείο – υποστυλώνω: στηρίζω με στύλους.
• Αυτοκινητικό ατύχημα - αυτοκινητιστής (= επαγγελματίας οδηγός αυτοκινήτου).