Συνηθισμένα λάθη στην Ορθογραφία και στην έκφραση (2)

Μια μικρή απόπειρα να επισημανθούν συνηθισμένα ορθογραφικά και εκφραστικά λάθη και να θυμίσουμε κάποιους χρήσιμους και συχνά παραμελημένους κανόνες.

Β. Συνηθισμένα εκφραστικά λάθη σε συνηθισμένες εκφράσεις

• Ευχαριστούμε όλους όσοι μας συμπαραστάθηκαν (και όχι: όλους όσους… διότι είναι υποκείμενο στο ρήμα που ακολουθεί, αλλά: «ευχαριστούμε όσους …» και επίσης: «επικοινωνεί με όλους όσους εκτιμάει», επειδή εδώ το «όσους» είναι αντικείμενο του ρήματος).

• π.μ. (προ μεσημβρίας), μ.μ. (μετά μεσημβρίαν και όχι μετά μεσημβρίας), π.Χ. (προ Χριστού), μ.Χ. (μετά Χριστόν και όχι μετά Χριστού).

• Περισσότεροι από έναν ή περισσότεροι του ενός (και όχι: περισσότεροι από ένας).

• Ενήργησα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μου (και όχι: στα πλαίσια).

• Πόσο πολλοί, τόσο πολλοί, πόσο πολλή (και όχι: πόσοι πολλοί, τόσοι πολλοί, τόση πολλή).

• κατ’ αρχήν (στα βασικά σημεία), κατ’ αρχάς (αρχικά). Π.χ. «Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε κατ’ αρχήν», «Κατ’ αρχάς να διευκρινίσουμε…».

• Γίνονται όλοι δεκτοί ανεξαρτήτως ηλικίας (και όχι: ανεξαρτήτου ηλικίας).

• Ο επικεφαλής, του επικεφαλής, τον επικεφαλής, οι επικεφαλής κλπ. (και όχι: τον επικεφαλή, του επικεφαλούς).

• Οι μέθοδοι / παράμετροι αυτές (και όχι: οι μέθοδοι / παράμετροι αυτοί). Οι παλαιές οδοί, οι κεντρικές είσοδοι, οι πολλές ψήφοι (και όχι: οι παλιοί οδοί, οι κεντρικοί είσοδοι, οι πολλοί ψήφοι).

• Η αναπληρώτρια διευθύντρια /υπουργός (και όχι: η αναπληρωτής διευθυντής/υπουργός).

• Κλητική: κυρία Πρόεδρε (και όχι: κυρία Πρόεδρος).

• 15 Σεπτεμβρίου ή 15 του Σεπτέμβρη (και όχι: 15 Σεπτέμβρη).

• Το ουσιαστικό λάθος δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός: π.χ. «λανθασμένη έκφραση» (και όχι: λάθος έκφραση).

• έχω απαυδήσει (και όχι: έχω απηυδήσει, αλλά: είμαι απηυδισμένος).

• Γενετικό υλικό και όχι γεννητικό. Αλλά προγεννητικός έλεγχος και όχι προγενετικός.

• Εξοκέλλω και όχι εξοκείλλω. Αλλά εξόκειλα, θα εξοκείλω, έχω εξοκείλει.

• Αποτείνομαι, μέλλ. θα αποταθώ (και όχι: αποτανθώ).

• Η λέξη αυτή απαντά συχνά στον Όμηρο (και όχι: απαντάται).

• Στο βιβλίο του πραγματεύεται το θέμα των κοινωνικών θεσμών (και όχι: διαπραγματεύεται). Αλλά: Ο Υπουργός Εξωτερικών διαπραγματεύεται τους όρους της ειρήνης.

• Απολαύει της εμπιστοσύνης (και όχι: απολαμβάνει).

• Τα ρήμα διαρρέω και λειτουργώ είναι αμετάβατα: διέρρευσε από πολιτικούς κύκλους η πληροφορία ότι... ή: πολιτικοί κύκλοι φρόντισαν να διαρρεύσει η πληροφορία ότι ... (και όχι: πολιτικοί κύκλοι διέρρευσαν την πληροφορία ότι ...). Θα θέσω το μηχάνημα σε λειτουργία (και όχι: θα το λειτουργήσω).

• Ασχολούμαστε, ασχολούμασταν(και όχι: ασχολιόμαστε κλπ. διότι το ρήμα είναι ασχολούμαι και όχι ασχολιέμαι).

• Επαναλαμβάνω (και όχι: ξαναεπαναλαμβάνω).

• Πριν από την έναρξη (και όχι: πριν την έναρξη).

• Το σαν χρησιμοποιείται για παρομοίωση και ως σύνδεσμος χρονικός ή αιτιολογικός: Ψηλός σαν κυπαρίσσι. Σαν έρθεις με το καλό. Εσύ σαν συγγενής έπρεπε να επέμβεις.

• Το ως συνοδεύει κατηγορούμενα: Υπηρετεί ως καθηγητής. Το κατηγορούμενο μπαίνει στην ίδια πτώση με τη λέξη στην οποία αναφέρεται: Η εκλογή του ως καθηγητή (και όχι: ως καθηγητής). Το σαν στην καθομιλουμένη αντικαθιστά συχνά το ως χωρίς να είναι λάθος.

• Οποιοσδήποτε, οτιδήποτε (και όχι: ο οποιοσδήποτε, το οτιδήποτε).

• Αυτοκινητικό ατύχημα (και όχι: αυτοκινητιστικό).

• Τέως πρόεδρος: ο μέχρι πρότινος πρόεδρος, ο προηγούμενος (από το σημερινό) πρόεδρο. Πρώην πρόεδρος: ο πριν από πολύ καιρό πρόεδρος.

• Δεν χρησιμοποιείται το «κύριος» ή το «κυρία» για πρόσωπα που έχουν πεθάνει (παρατίθεται απλώς το όνομα ή προηγείται το «αείμνηστος» ή «μακαρίτης», αν χρειάζεται).

• Το άρα δεν είναι σωστό να συνοδεύεται από το λοιπόν(όχι: άρα λοιπόν) ούτε υποκαθίσταται από το άραγε.

• Δεν χρησιμοποιούμε το «κύριος» ή το «κυρία» όταν παρουσιάζουμε τον εαυτό μας (και όχι: «γεια σας, είμαι ο κύριος Παντελής»).

• Το «κ.κ.» χρησιμοποιείται μόνο στο γραπτό λόγο. Γράφουμε «οι κ.κ. ομιλητές» αλλά εκφωνούμε «οι κύριοι ομιλητές» (και όχι: οι κύριοι κύριοι ομιλητές).

• Το «μέσα» μπροστά από «σ» γίνεται «μες» (αλλά όχι απαραίτητα, μπορεί να μείνει «μέσα»), ποτέ όμως «μεσ’». Π.χ. Μέσ’ από το δάσος, αλλά μες στο δάσος ή μέσα στο δάσος.

• Ψιλή κυριότητα (νομικός όρος) και όχι υψηλή κυριότητα.