Σαν σήμερα, στις 8 Φεβρουαρίου 1980, άφησε την τελευταία του πνοή στο Νοσοκομείο Πειραιώς η εμβληματικότερη φωνή και παρουσία της κρητικής μουσικής, ο «Αρχάγγελος της Κρήτης», ο Νίκος Ξυλούρης ή Ψαρονίκος.
Με καταγωγή απ’ τα Ανώγεια Ρεθύμνου, από οικογένεια με μουσική παράδοση και πολλούς λυράρηδες, ο Νίκος Ξυλούρης ήταν αδερφός των επίσης γνωστών μουσικών της κρητικής μουσικής, του Αντώνη Ξυλούρη (Ψαραντώνη) και του Γιάννη Ξυλούρη (Ψαρογιάννη).
Ο Νίκος Ξυλούρης βρισκόταν στην κορύφωση της καλλιτεχνικής του πορείας όταν του διαγνώστηκε καρκίνος. Μετά από μεγάλο αγώνα, πολλαπλές εγχειρήσεις και αρκετή ταλαιπωρία έχασε τελικά τη μάχη, σε ηλικία μόλις 44 χρονών.
Η φωνή και το ήθος του σημάδεψαν τα χρόνια της επταετίας στη χώρα μας και αποτέλεσαν έμπνευση για την αντίσταση ενάντια στη χούντα. Εξαιρετικά δημοφιλής μετά τη μεταπολίτευση ο Ξυλούρης δεν έχανε την ευκαιρία να τονίσει, αναφερόμενος στους ανθρώπους της μουσικής βιομηχανίας «εγώ τους ίδιους ανθρώπους έβλεπα να κανονίζουν επί χούντας, τους ίδιους βλέπω και τώρα».
Άφησε πίσω του ένα μοναδικό έργο από 29 δίσκους, ενώ άλλοι 12 δίσκοι με τη φωνή του κυκλοφόρησαν από ανέκδοτα και άλλα τραγούδια μετά το θάνατό του.
Η μπαλάντα του κυρ Μέντιου
Στίχοι: Κώστας Βάρναλης
Μουσική: Λουκάς Θάνου
Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Ξυλούρης
Άλλες ερμηνείες: Νότης Σφακιανάκης
Δεν λυγάνε τα ξεράδια και πονάνε τα ρημάδια
κούτσα μια και κούτσα δυο, στης ζωής το ρημαδιό.
Μεροδούλι, ξενοδούλι, δέρναν ούλοι οι αφέντες δούλοι,
ούλοι δούλοι αφεντικό και μ' αφήναν νηστικό,
και μ' αφήναν νηστικό.
Ανωχώρι, κατωχώρι, ανηφόρι, κατηφόρι,
και με κάμα και βροχή, ώσπου μου 'βγαινε η ψυχή.
Είκοσι χρονώ γομάρι σήκωσα όλο το νταμάρι
κι έχτισα στην εμπασιά του χωριού την εκκλησιά,
του χωριού την εκκλησιά.
Άιντε θύμα, άιντε ψώνιο, άιντε σύμβολο αιώνιο,
αν ξυπνήσεις μονομιάς θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς,
θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς.
Και ζευγάρι με το βόδι, άλλο μπόι κι άλλο πόδι,
όργωνα στα ρέματα τ’ αφεντός τα στρέμματα.
Και στον πόλεμο όλα για όλα, κουβαλούσα πολυβόλα,
να σκοτώνονται οι λαοί για τ’ αφέντη το φαΐ,
για τ’ αφέντη το φαΐ.
Άιντε θύμα, άιντε ψώνιο, άιντε σύμβολο αιώνιο,
αν ξυπνήσεις μονομιάς θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς,
θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς.
Koίτα, οι άλλοι έχουν κινήσει, έχει η πλάση κοκκινίσει,
άλλος ήλιος έχει βγει, σ’ άλλη θάλασσα άλλη γη.
Άιντε θύμα, άιντε ψώνιο, άιντε σύμβολο αιώνιο,
αν ξυπνήσεις μονομιάς θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς,
θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς.
Στίχοι: Κώστας Βάρναλης
Μουσική: Λουκάς Θάνου
Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Ξυλούρης
Άλλες ερμηνείες: Νότης Σφακιανάκης
Δεν λυγάνε τα ξεράδια και πονάνε τα ρημάδια
κούτσα μια και κούτσα δυο, στης ζωής το ρημαδιό.
Μεροδούλι, ξενοδούλι, δέρναν ούλοι οι αφέντες δούλοι,
ούλοι δούλοι αφεντικό και μ' αφήναν νηστικό,
και μ' αφήναν νηστικό.
Ανωχώρι, κατωχώρι, ανηφόρι, κατηφόρι,
και με κάμα και βροχή, ώσπου μου 'βγαινε η ψυχή.
Είκοσι χρονώ γομάρι σήκωσα όλο το νταμάρι
κι έχτισα στην εμπασιά του χωριού την εκκλησιά,
του χωριού την εκκλησιά.
Άιντε θύμα, άιντε ψώνιο, άιντε σύμβολο αιώνιο,
αν ξυπνήσεις μονομιάς θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς,
θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς.
Και ζευγάρι με το βόδι, άλλο μπόι κι άλλο πόδι,
όργωνα στα ρέματα τ’ αφεντός τα στρέμματα.
Και στον πόλεμο όλα για όλα, κουβαλούσα πολυβόλα,
να σκοτώνονται οι λαοί για τ’ αφέντη το φαΐ,
για τ’ αφέντη το φαΐ.
Άιντε θύμα, άιντε ψώνιο, άιντε σύμβολο αιώνιο,
αν ξυπνήσεις μονομιάς θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς,
θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς.
Koίτα, οι άλλοι έχουν κινήσει, έχει η πλάση κοκκινίσει,
άλλος ήλιος έχει βγει, σ’ άλλη θάλασσα άλλη γη.
Άιντε θύμα, άιντε ψώνιο, άιντε σύμβολο αιώνιο,
αν ξυπνήσεις μονομιάς θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς,
θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου