6 Απριλίου 1941 - 70 χρόνια από την επίθεση των Γερμανών εναντίον της Ελλάδας

Η ιταλική επίθεση εναντίον της Ελλάδας το ξημέρωμα της 28^ης Οκτωβρίου 1940 προξένησε ιδιαίτερα αλγεινή εντύπωση στους συμμάχους τους Γερμανούς. Ο Αδόλφος Χίτλερ δυσαρεστήθηκε σφόδρα, όταν ο Μουσολίνι του ανήγγειλε, το πρωί της 28.10.1940, την έναρξη της επιθέσεως κατά της Ελλάδας, διότι φοβήθηκε ότι η ιταλική επίθεση θα έδινε στους Βρετανούς το πρόσχημα για την εγκατάστασή τους στην Ελλάδα, γεγονός που θα παρεμπόδιζε την επιχείρηση «Μπαρμπαρόσα», που ήδη αυτός σχεδίαζε, αφού, θα δημιουργούσε απειλή για τις πετρελαιοπηγές της Ρουμανίας, από τις οποίες εξαρτιόνταν η γερμανική εκστρατεία προς Ανατολάς. Εξάλλου, η τυχόν δημιουργία ενός βαλκανικού μετώπου στα νώτα των μαχόμενων στο ρωσικό μέτωπο στρατιών μπορούσε να έχει τις μοιραίες συνέπειες που είχε το μέτωπο αυτό κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. 

Το πρόβλημα επιδεινώθηκε για το Χίτλερ με την ήττα των ιταλικών στρατευμάτων από τον ελληνικό στρατό, καθώς τώρα φαινόταν καθαρά, ότι οι Ιταλοί κάθε άλλο παρά ήταν σε θέση να εκκαθαρίσουν την κατάσταση στα Βαλκάνια. Γι’ αυτό και ο Χίτλερ εξέδωσε την Κατευθυντήριο Διαταγή υπ’ αριθμόν 20 - «Επιχείρηση Μαρίτα» της 13.12.1940, όπου αναφέρει τα εξής:

«1. Η έκβαση των μαχών στην Αλβανία είναι ακόμη αβέβαιη. Υπό το φως της απειλητικής καταστάσεως στην Αλβανία, είναι δύο φορές σημαντικό να αποτρέψουμε τις προσπάθειες των Άγγλων να εγκαταστήσουν, υπό την προστασία ενός βαλκανικού μετώπου, μια αεροπορική βάση, που θα απειλούσε κατά πρώτον την Ιταλία και ενδεχομένως τις ρουμανικές πετρελαιοπηγές... Πρόθεσή μου είναι επομένως... με την έλευση ευνοϊκών καιρικών συνθηκών -πιθανώς τον Μάρτιο - να... καταλάβω τη βόρεια ακτή του Αιγαίου και αν αυτό είναι αναγκαίο, ολόκληρη την ηπειρωτική Ελλάδα: ...Και, όσο είναι δυνατόν, να καταλάβω αγγλικές βάσεις στα ελληνικά νησιά με αερομεταφερόμενα στρατεύματα. Ευθύς ως η επιχείρηση Μαρίτα περατωθεί, οι δυνάμεις που θ’ απασχοληθούν σ’ αυτήν θ’ αποσυρθούν για να χρησιμοποιηθούν σε νέες αποστολές».

Από τη διαταγή αυτή προκύπτουν τα εξής:

1. Η ήττα των Ιταλών από τον ελληνικό στρατό δημιούργησε μια κατάσταση, που δεν είχε προβλεφθεί.

2. Η παρουσία των Άγγλων στην Ελλάδα θ’ αποτελούσε απειλή για τις πετρελαιοπηγές της Ρουμανίας και έπρεπε να εξουδετερωθεί. 

3. Η Ελλάδα έπρεπε, για τον σκοπό αυτό, να καταληφθεί ή να τεθεί υπό τον έλεγχο του Άξονα και η σχετική επιχείρηση θα διεξάγονταν, κατ’ αρχήν, τον Μάρτιο του 1941.

4. Η επιχείρηση «Μαρίτα» είχε σχεδιασθεί ως επικουρική της επιχειρήσεως «Μπαρμπαρόσα». Γι’ αυτό και χαρακτηριζόταν στα απόρρητα γερμανικά έγγραφα ως «Επικουρικό Μέτρο Μαρίτα». Η επιχείρηση «Μπαρμπαρόσα», που είχε ήδη αποφασισθεί όταν σχεδιάστηκε η «Μαρίτα» προβλεπόταν να συμπεριλάβει, ως απαραίτητο στοιχείο της, και μονάδες που θα χρησιμοποιούνταν στη «Μαρίτα». Οι δύο επιχειρήσεις ήταν απόλυτα συνδεδεμένες λογικά, χρονικά, οργανωτικά, επιχειρησιακά και περισσότερο από όλα, στρατηγικά. Η επιχείρηση «Μαρίτα» αποτελούσε απαραίτητη προϋπόθεση για την εξαπόλυση της επιχείρησης «Μπαρμπαρόσα». Αποτυχία της πρώτης θα οδηγούσε σε ματαίωση του δεύτερου και καθυστέρηση της πρώτης σε καθυστέρηση του δευτέρου.

 Έτσι η γερμανική επίθεση εκδηλώθηκε στις 5:15 το πρωί της 6ης Απριλίου 1941 στα οχυρά της Θράκης και της Ανατολικής Μακεδονίας, 45 λεπτά πριν από την προβλεπόμενη ώρα στη γερμανική διακοίνωση που είχε επιδοθεί νωρίτερα στον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κορυζή από τον γερμανό πρεσβευτή στην Αθήνα πρίγκιπα Έρμπαχ. Επιδίδοντας το τελεσίγραφο, ο Έρμπαχ τόνισε στον Κορυζή ότι ο πόλεμος δεν στρεφόταν κατά της Ελλάδας, αλλά κατά της Αγγλίας, που είχε σπεύσει προς βοήθεια της χώρας μας με 62.000 άνδρες και μεγάλη αεροπορική δύναμη. Ο Κορυζής είπε το δεύτερο ΟΧΙ, αυτή τη φορά στην ιταμή ναζιστική πρόκληση. Η γερμανική επίθεση κατά της Ελλάδας αποτελεί συνέχεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, που ξεκίνησε την 28η Οκτωβρίου 1940 με την ιταλική επίθεση στα ελληνοαλβανικά σύνορα.

Το διμέτωπο αγώνα κατά της Γιουγκοσλαβίας και της Ελλάδας ανέλαβε η γερμανική 12η Στρατιά υπό τον στρατάρχη Λιστ, ο οποίος είχε στη διάθεσή του 680.000 άνδρες, 1.200 τανκς και 700 αεροπλάνα. Η χώρα μας παρέταξε 70.000 άνδρες στα οχυρά των ελληνοβουλγαρικών συνόρων με επικεφαλής τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Μπακόπουλο, καθώς ο κύριος όγκος του ελληνικού στρατού μαχόταν τους Ιταλούς στην Αλβανία. Οι αγγλικές δυνάμεις έλεγχαν τον άξονα Τεμπών - Βερμίου, όμως το κέντρο του μετώπου ήταν ασθενές και η Θεσσαλονίκη ανοχύρωτη πόλη.

Η γερμανική επίθεση εκδηλώθηκε στο μέτωπο της ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης κατά μήκος της λεγόμενης «γραμμής Μεταξά», ενός φιλόδοξου οχυρωματικού έργου στα πρότυπα της γραμμής Μαζινό. Τα οχυρά είχαν κατασκευαστεί με πρωτοβουλία του δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά ως ασπίδα αποτροπής του βουλγαρικού κινδύνου. Ταυτόχρονα, γερμανικά αεροσκάφη βομβάρδισαν τον Πειραιά και τις ακτές έως τον Ναύσταθμο, προκαλώντας ανθρώπινα θύματα και τεράστιες ζημιές.

Οι υπερασπιστές των Οχυρών (Νυμφαία, Εχίνος, Λίσε, Περιθώρι, Ρούπελ, Πυραμιδοειδές κ.ά.) αμύνθηκαν σθεναρά για τρεις ημέρες στις αλλεπάλληλες επιθέσεις των υπέρτερων γερμανικών δυνάμεων. Κάμφθηκαν μόνο όταν οι τεθωρακισμένες γερμανικές μεραρχίες, μετά την αστραπιαία κατάρρευση του νότιου Γιουγκοσλαβικού μετώπου, εισέδυσαν στα Σκόπια και από την κοιλάδα του Αξιού πέρασαν τα ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα στις 8 Απριλίου, παρακάμπτοντας τη «γραμμή Μεταξά». Τα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας τα γερμανικά στρατεύματα εισήλθαν στη Θεσσαλονίκη και κατέλαβαν την πόλη.

Οι υπερασπιστές της «γραμμής Μεταξά», περικυκλωμένοι πλέον, έλαβαν εντολή από τον αρχιστράτηγο Παπάγο να συνθηκολογήσουν (9 Απριλίου). Τον ηρωισμό τους αναγνώρισαν ακόμη και οι αντίπαλοί τους με εκδηλώσεις θαυμασμού και τιμητικά αγήματα για τους αιχμαλώτους έλληνες μαχητές. Οι ελληνικές απώλειες σε όλο το μέτωπο της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης ανήλθαν σε περίπου 1.000 νεκρούς και τραυματίες. Οι αντίστοιχες γερμανικές ανήλθαν σε 555 νεκρούς, 2.134 τραυματίες και 170 αγνοούμενους, αριθμός που αντιστοιχεί στο μισό των συνολικών απωλειών τους στη διάρκεια της επιχείρησης «Μαρίτα», γεγονός που καταδεικνύει το μέγεθος της ελληνικής αντίστασης. Κατά τις επόμενες μέρες, η προέλαση των Γερμανών προς Νότο υπήρξε ραγδαία, με την κατάρρευση και του μετώπου της Αλβανίας. Έως τις 27 Απριλίου είχε καταληφθεί ολόκληρη η ηπειρωτική Ελλάδα και η χώρα βρέθηκε υπό τριπλή κατοχή: γερμανική, ιταλική και βουλγαρική.