Γαμήλιος συρτός κυκλικός χορός (χορευτικό έθιμο). Ο χορός λέγεται και «Διδυμότειχος Συρτός» και μια μορφή του λέγεται «χορός της Γίκνας». Ο ρυθμός του είναι 2/4. Αρχικά ο χορός της Γίκνας ήταν ασυνόδευτος, ύστερα συνοδευμένος από όργανα, που μετά το 1930 εκτελείται μόνο ενόργανα και τα λόγια της μελωδίας του (προερχόμενης από την περιοχή Διδυμοτείχου) δεν σώζονται. Χορεύεται με παραλλαγές σε όλη τη Θράκη, κύρια όμως στις περιοχές του Διδυμότειχου και της Ορεστιάδας, από άνδρες και γυναίκες. Την ονομασία του οφείλει στην μπογιά «κνα» (πρασινωπή ή κοκκινωπή σκόνη, η οποία όταν ζυμωθεί με κρασί και αλείψουν μ’ αυτή τα χέρια ή τα μαλλιά δίνει ένα πορτοκαλί χρώμα. Πολύ χρήση της βαφής αυτής έκαναν οι Μουσουλμάνες) με την οποία βάφουν οι γυναίκες τα νύχια τους, αλλά και την τελευταία φάλαγγα των δαχτύλων.
Η λαβή των χεριών είναι από τις παλάμες, τεντωμένα κάτω και εκτελούν κινήσεις μπρος - πίσω. Τα βήματα του χορού είναι 8, αλλά χορεύεται και με 12. Ο χορός χορεύεται και με διάφορους τρόπους εκτός από αυτόν που παρουσιάζεται εδώ.
1α: Το δεξί πατάει προς τη φορά και συγχρόνως τα χέρια κινούνται τεντωμένα προς τα πίσω.
1β: Το αριστερό πόδι έρχεται και πατάει κοντά στη φτέρνα του δεξιού, ενώ τα χέρια κινούνται τεντωμένα προς τα εμπρός.
2: Το δεξί πόδι πατάει προς τη φορά και τα χέρια κινούνται τεντωμένα προς τα πίσω.
3α: Το αριστερό πόδι περνά μπροστά από το δεξί και πατάει προς τη φορά.
3β: Το δεξί πόδι έρχεται και πατάει κοντά στη φτέρνα του αριστερού.
4: Το αριστερό πόδι πατάει προς τη φορά και τα χέρια κινούνται τεντωμένα προς τα πίσω.
5α: Με ένα πηδηματάκι πατάμε το δεξί πόδι δεξιά με μέτωπο προς το κέντρο του κύκλου και τα χέρια έρχονται μπροστά με λαβή από τις παλάμες και λυγισμένους τους αγκώνες. Με τη λαβή αυτή θα εκτελέσουμε τα υπόλοιπα βήματα.
5β: Το αριστερό πόδι πατάει κοντά στο δεξί, ενώ το δεξί σηκώνεται λίγο από το έδαφος.
6: Το δεξί πατάει πάλι στη θέση του.
7α: Το αριστερό πόδι πατάει αριστερά σε μικρή διάσταση μετά από ένα πηδηματάκι.
7β: Το δεξί πόδι πατάει κοντά στο αριστερό, ενώ το αριστερό, σηκώνεται λίγο από το έδαφος.
8: Το αριστερό πόδι πατάει πάλι στη θέση του.
Ως έθιμο του γάμου συναντάται με τις εξής μορφές:
Από την Πέμπτη ή την Παρασκευή αρχίζει να παίζει η λύρα ή η γκάιντα και χορεύουν όλοι σε κύκλο, ενώ κρατιούνται από τα χέρια. Την Παρασκευή στέλνουν από το σπίτι του γαμπρού μπογιά κινά ή κνα, την οποία φέρνει ένας συγγενής του γαμπρού με τη συνοδεία λύρας ή γκάιντας. Παλαιότερα ο συγγενής έφερνε στο σπίτι της νύφης τη βαφή κουβαλώντας την πάνω στο κεφάλι του και χόρευε μέσα στο σπίτι υπό τον ήχο της λύρας ή της γκάιντας.
Σε άλλα μέρη της Θράκης ο ταϊφάς (ομάδα) του γαμπρού και του κουμπάρου πηγαίνουν την Παρασκευή στο σπίτι της νύφης. Τη βάζουν να καθίσει σε ένα σκαμνί και της βάζουν κινά ή κνα. Ταυτόχρονα τραγουδούν:
«Βάλτι κινά στα χέρια τσου, στα πέντι δάκτυλά τσου...»
Το βράδυ φωνάζουν τα κορίτσια που μένουν στη γειτονιά, τρώνε και χορεύουν, ενώ βάζουν κνα και στα φρύδια. Το Σάββατο το βράδυ πηγαίνει ο γαμπρός ξανά στο σπίτι της νύφης και χορεύουν τον «κνα γκετζέ» (η νύχτα του κνά). Κρατώντας ένα τάσι γεμάτο κνα και τρία κεριά αναμμένα χορεύει και ρίχνει μέσα στο τάσι. Όλοι οι παρευρισκόμενοι χορεύουν με την κνά. Καλύτερος χορευτής ή χορεύτρια θεωρείται εκείνος ή εκείνη που θα χορέψει χωρίς να σβήσουν τα κεριά. Μετά μαζεύουν τα χρήματα τα οποία ονομάζουν «βαένια». Δεν πρέπει να νομίσει πάντως κανείς ότι υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο είδος χορού όταν χορεύουν με την κνα. Όποιος χορεύει κρατώντας την τη θεωρεί για την περίσταση ως έμψυχο ον, και συμπεριφέρεται ανάλογα.
Σε άλλες περιοχές της Θράκης το Σάββατο αφού έτρωγαν το βραδινό στου γαμπρού έβαζαν σ’ ένα τάσι αλεύρι και στη μέση έμπηγαν ένα λεμόνι, γύρω σ’ αυτό κεριά σπαρματσέτα, έξι ή οκτώ ζευγαρωτά και τ’ ανάβανε. Ένα παλληκάρι το γύριζε σ’ όλους τους καλεσμένους ξεκινώντας από τον πατέρα και τη μητέρα του γαμπρού και το σύντεκνο. Όλοι έμπηγαν μέσα στ’ αλεύρι χρήματα. Αφού τελείωσε τον γύρο σ’ όλους, τότε με την μουσική μπροστά, το παλληκάρι με το τάσι στο κεφάλι που φεγγολογούσε, με το σύντεκνο και τους καλεσμένους από πίσω σκεπάζανε την κνα με κάποιο ερυθρό μαντίλι και πηγαίνανε στο σπίτι της νύφης, χόρευαν το τάσι στην αυλή και ύστερα το έδιναν στη νύφη. Μέσα στο τάσι συγκεντρωνόταν πολλά χρήματα. Παίζοντας η μουσική πηγαίνουν μετά στο σπίτι του συντέκνου. Όλη αυτή τη διαδικασία την ονομάζουν «κινά, για κνιάσματα».
Αλλού ο γαμπρός με τη μουσική θα στείλει μέσα σε κούπα τον κινά στη νύφη. Ένα κορίτσι που ζουν και οι δυο γονείς του, αφού τον δουλέψει καλά με το χέρι του θα τον βάλει μέσα στο τάσι, θα μπήξει τρία κεριά αναμμένα και βαστώντας το, σέρνει το χορό και τραγουδεί:
«Βγάλε το δαχτυλίδι σου που είναι διαμαντένιο
και μάλαξε και τον κινά σε τάσι ασημένιο».
Τα κορίτσια με την αράδα σέρνανε το χορό. Εκείνη που σέρνει το χορό βαστάει τον κινά. Όλοι θα τον ασημώσουνε με πρώτους τους γονείς. Τα ασημώματα που συγκεντρώνονται τα παίρνει η νύφη.
«Βάλε κινά στα χέρια σου, στα πέντε δάχτυλά σου,
να πάρεις και τον τσελεπή μέσα στ’ αρχοντικά σου».
Η νύφη θα βάλει κινά στα νύχια της, ύστερα θα βάλουνε και οι φίλες της. Η νύφη τραγουδά:
«Δώσε μου μάνα μ’ την ευχή σ’, τώρα στα κνιάσματά μου...»
Απ’ τον κινά λίγο θα στείλουν στο γαμπρό και εκείνος θα βάλει μόνο στο μικρό του δάχτυλο, ενώ οι οργανοπαίχτες τραγουδούν την «ωραή» (από το τραγούδι του γάμου «Ήρτε η ώρα η καλή, ώρα ευλογημένη»).
Ο χορός στο πέρασμα του χρόνου δεν έμεινε στα στενά πλαίσια του γάμου, αλλά χορεύτηκε στις διασκεδάσεις (πανηγύρια, γλέντια) με τις ίδιες κινήσεις, αλλά δίχως ασήμωμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου