Λίμνη Βιστονίδα

Μία λίμνη της Θράκης, ανάμεσα στους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης. Μαζί με το δέλτα του ποταμού Νέστου, που εκτείνεται στα δυτικά, οι λίμνες Βιστονίδα και Ισμαρίδα συνθέτουν το Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Έχει χαμηλές όχθες με επίμηκες όχθες. Η επιφάνειά της είναι 46 τετραγωνικά χιλιόμετρα, έχει μήκος 10 χιλιόμετρα και πλάτος 7 χιλιόμετρα, στο Νότιο τμήμα της. Τα βάθη της μεγάλης λίμνης είναι μικρά. Το μέγιστο αγγίζει τα 3 μέτρα και το μέσο κυμαίνεται από 2 ως 2,5 μέτρα. Οι ανατολικές της όχθες είναι αρκετά βαλτώδεις. 

Η Βιστονίδα μετατράπηκε σε λίμνη από τις φερτές ύλες των ποταμών, με το πέρασμα των χρόνων. Αυτές οι φερτές ύλες από τα θαλάσσια ρεύματα μετακινούνταν διαρκώς και έφτιαξαν την λωρίδα ξηράς που την απομόνωσε από την θάλασσα, όχι βέβαια εντελώς. Έτσι από μία άποψη δεν θα έπρεπε να θεωρείται λίμνη, αλλά λιμνοθάλασσα, αφού επικοινωνεί με την θάλασσα. Η ιδιαιτερότητα της λίμνης είναι ότι το νερό παρουσιάζει μεταβολές στην περιεκτικότητα αλάτων. Το Βόρειο τμήμα της λίμνης έχει γλυκά νερά από τις εισροές τριών ποταμών: του Κόσυνθου ή ποταμού της Ξάνθης, του Κομψάτου ή Ξηροπόταμου  και του Τραύου ή Ασπροπόταμου. Το Νότιο τμήμα της λίμνης έχει αλμυρά νερά τα οποία  έρχονται από τη θάλασσα μέσω τριών καναλιών που συνδέονται με τη λίμνη. 

Έτσι, το νερό της λίμνης μεταβάλλεται σταδιακά σε υφάλμυρο. Η περιεκτικότητά του σε αλάτι διαφέρει από τόπο σε τόπο ανάλογα με το πώς μετακινούνται τα νερά από και προς τη λίμνη. Το γεγονός ότι μεταβάλλεται η περιεκτικότητα σε αλάτι οδηγεί στην ποικιλομορφία των συνθηκών περιβάλλοντος στο οποίο προτιμούν να διαβιώνουν  διάφορα είδη πανίδας αλλά και χλωρίδας.  Αυτός είναι κι ο λόγος που εδώ θα συναντήσουμε πουλιά που τους αρέσουν τα γλυκά νερά, όπως οι ερωδιοί : πορφυροτσικνιάς (Ardea purpurea), κρυπτοτσικνιάς (Ardeola ralloides) και ο νυχτοκόρακας (Nycticorax nycti-corax).Οι ερωδιοί : σταχτοτσικνιάς (Ardea cinerea), αργυροτσικνιάς (Egretta alba) και λευκοτσικνιάς (Ergetta garzetta) βρίσκονται συνήθως στα υφάλμυρα νερά της λίμνης ενώ στα αλμυρά νερά  ψαρεύουν διάφορα πουλιά όπως ο κορμοράνος (Phalacrocorax carbo sinensis). 

Η λίμνη Βιστονίδα είναι ένας φιλόξενος τόπος για τα πουλιά που περνούν από τη χώρα μας μεταναστεύοντας. Εδώ θα σταθμεύσουν για να ξεκουραστούν αφρόπαπιες και βουτόπαπιες σε σημαντικούς αριθμούς. Εδώ θα σταθεί και η λεπτομύτα (Numeniuw tenuirostris), ένα από τα πιο σπάνια και απειλούμενα με εξαφάνιση πουλιά σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται για να ξεχειμωνιάζει ένας μικρός πληθυσμός από κεφαλούδια (Oxyura leucocephala), είδος που κι αυτό απειλείται από παγκόσμια κλίμακα. 

Στα νερά της λίμνης λικνίζονται οι μαύρες φιγούρες των φαλαρίδων (Fulica atra) και καθρεφτίζονται οι εντυπωσιακές μορφές των κύκνων (Cygnus olor) και των πελεκάνων (Pelecanus crispus, Pelecanus onocrotalus). Ίσως η λίμνη να είναι ο πιο σημαντικός τακτικός σταθμός στην Ελλάδα για διάφορα είδη από χήνες, όπως η νανόχηνα (Anser erythropus), είδος που απειλείται σε παγκόσμια κλίμακα, η ασπρομετωπόχηνα (Anser albifrons) και η σταχτόχηνα ( Anser anser). Ειδικά για τη σταχτόχηνα, η λίμνη είναι σίγουρα ένας από τους ελάχιστους πια υγρότοπους όπου αυτή φωλιάζει.

Ο χλωρός τάπητας που υφαίνουν πυκνά - πυκνά τα φυτά που επιπλέουν στην επιφάνεια της λίμνης, όπως τα νούφαρα (Numphaea alba, Numphaea lutea) και τα νεροκάστανα, φιλοξενεί τις φωλιές ορισμένων σπάνιων ειδών από πουλιά, όπως το μουστακογλάρονο (Chlidonias hybridus) και το μαυρογλάρονο (Chlidonias niger).

Τόσο οι καλαμώνες που στεφανώνουν τις όχθες, όσο και το παραλίμνιο δάσος με τις λεύκες, στα βορινά, αποτελούν αξιόλογα ενδιαιτήματα για τα πουλιά. Ανάμεσα στον πραγματικά μεγάλο αριθμό των φτερωτών κατοίκων της λίμνης, συγκαταλέγονται σπάνια και απειλούμενα είδη, όπως η χαλκόκοτα (Plegadis falcinellus), η βαλτόπαπια (Αythya nyroca) κι η λαγγόνα (Phalacrocorax pygmaeus).

Τριγύρω από τη λίμνη απλώνονται, σε σημαντική έκταση, οι ελώδεις περιοχές. Είναι αναγνωρισμένος υδροβιότοπος και προστατεύεται από την διεθνή  Συνθήκη  Ραμσάρ με βάση την Οδηγία 79/409 της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Προστασία της Ορνιθοπανίδας.

Τα νερά της λίμνης έχουν επιλέξει επίσης για να ζουν ένα πλήθος από φυτά, όπως η μικρότατη φακή του νερού (Lemna minor),που έχει μόλις μια ρίζα, το νεροκάστανο (Trapa natans), ο ποταμογείτονα (Potamogeton sp.), το σταχυόφυλλο ή μυριόφυλλο (Myriophyllum sp.). Ορισμένα από τα φυτά της λίμνης ζουν βυθισμένα στο νερό, ενώ άλλα βρίσκονται στην επιφάνεια, είτε πλέοντας ελεύθερα είτε ριζωμένα στον πυθμένα.