Με το νι και με το σίγμα

Πολύ συχνά κάποιος ζητάει από τον συνομιλητή του να του αφηγηθεί κάτι «με το νι και με το σίγμα» που σημαίνει αυτολεξεί, με κάθε λεπτομέρεια.

Η παροιμιώδης αυτή φράση προήλθε απ’ το γεγονός ότι οι παλιότεροι τύποι λέξεων, που είχαν το τελικό νι και σίγμα, θεωρούνταν οι πιο σωστοί και οι κομψότεροι.

Παλαιότερα, όταν τα οι μικροί μαθητές μάθαιναν τα υποκοριστικά των ονομάτων, οι δάσκαλοι τους εξηγούσαν ότι η αρχική τους κατάληξη ήταν σε -ιo και ότι στα μεσαιωνικά χρόνια ήταν σε -ιον και -ιν, για να καταλήξει στο τέλος στο απλό -ι. Π.χ. παιδίον, παιδίν, παιδί.

Επίσης, οι μαθητές διδάσκονταν πως ο τύπος των θηλυκών τριτόκλιτων ήταν σε –ις, από το οποίο έφυγε κάποια στιγμή το τελικό -ς. Π.χ. πόλις, πόλι.

Όταν στους τελευταίους αιώνες άρχισαν να γράφουν το χέρι, το πόδι, χωρίς το -ν και η πίστι, η πόλι χωρίς το -ς, οι τύποι που είχαν το νι και σίγμα θεωρήθηκαν οι πλέον σωστοί και κομψοί. Για το λόγο αυτό, όποιος μιλούσε «με το νι και με το σίγμα», μιλούσε σωστά και τέλεια.