Παρατσούκλια - Παραγκώμια κατοίκων ελληνικών πόλεων (3)

Θεσσαλονίκη 

Παρατσούκλι – Παραγκώμι: Καρντάσια και Παυλοκαταραμένοι

«Καρντάσι» είναι ο αδερφός στα τουρκικά. Μεταξύ των προσφύγων - κυρίως των τουρκόφωνων - που κατέκλυσαν την Μακεδονία και την Θράκη, «καρντάσια» κατέληξαν να εννοούνται και να αλληλοαποκαλούνται, αυτοί που είχαν κοινή εθνική καταγωγή ή τοπική προέλευση, σε αντιδιαστολή με τους γηγενείς, που οι πρόσφυγες αποκαλούσαν «μπαγιάτηδες». Παλιά έπεφτε πολύ δούλεμα από τους Αθηναίους επί του θέματος. Σαλονίκη δε, γνωστή και ως Καρντασούπολη!

Οι Θεσσαλονικείς είναι επίσης γνωστοί ως «Παυλοκαταραμένοι». Μια λαϊκή παράδοση λέει πως, όταν ο απόστολος Παύλος ξεκίνησε να περιοδεύει στη Μακεδονία, για την ίδρυση των πρώτων χριστιανικών εκκλησιών, οι εθνικοί τον κυνήγησαν με τις πέτρες. Ο Παύλος έχασε την ψυχραιμία του κι έδωσε κατάρα να μην σηκωθούν ποτέ οι πέτρες από τους δρόμους της πόλης. Κι από τότε η παράδοση ονόμασε τους Θεσσαλονικείς, «Παυλοκαταραμένους».

Ιωάννινα 

Παρατσούκλι – Παραγκώμι: Παγουράδες και «Σκωταράδες»

Λέγονται «παγουράδες», γιατί παλιά λέγανε ότι στη λίμνη στα Γιάννενα καθρεπτιζόταν το φεγγάρι και οι Γιαννιώτες έτρεχαν με τα παγούρια για να μαζέψουν το «μαγικό» νερό. Κατ’ άλλους, επιχείρησαν να αδειάσουν τη λίμνη με παγούρια, όταν κυκλοφόρησε η φήμη, πως στον βυθό της υπήρχε θησαυρός.

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, ο όρος προέκυψε στο Αλβανικό Μέτωπο του ’40. Κάποιοι, (όχι απαραίτητα από τα Ιωάννινα), δειλιάσανε και για να αποφύγουν τον πόλεμο εφηύραν ένα κόλπο: Γέμιζαν με νερό ένα παλιό μεταλλικό παγούρι του στρατού, το βάζανε στην γάμπα τους και… πυροβολούσαν. Έτσι δημιουργούσαν ένα πολύ αμυδρό τραύμα που τους έστελνε αναγκαστικά στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο, στον Κουραμπά, συνοικία της πόλης των Ιωαννίνων. Οι γιατροί του Νοσοκομείου το κατάλαβαν το κόλπο και λέγανε μεταξύ τους «άιντε κι άλλος με παγούρι ήρθε» κι έτσι σιγά σιγά τους βαφτίσανε με το παρατσούκλι «παγουράδες».

Σύμφωνα με μια πιο απλή εκδοχή, την προσωνυμία έδωσαν οι επισκέπτες της πόλης επειδή οι Γιαννιώτες είχαν στη ζώνη τους δεμένο το παγούρι τους ή επειδή κατέβαιναν στη λίμνη Παμβώτιδα για να πάρουν νερό με τα παγούρια τους.

Τέλος, σύμφωνα με την πλέον ιστορική εκδοχή, την προσωνυμία πήραν οι Γιαννιώτες, εξαιτίας του φτωχού τόπου στον οποίον ζούσαν, ο οποίος τους ανάγκαζε να μεταναστεύσουν προς τη Βόρεια Ευρώπη, όπου μεγαλούργησαν δημιουργώντας κολοσσιαίες περιουσίες και βοηθώντας ενεργά το έθνος, γεγονός που τους απέδωσε τον τίτλο του «Εθνικού ευεργέτη». Μεταναστεύοντας, περνούσαν από πολλές άνυδρες περιοχές και έπρεπε να φυλάνε νερό στα παγούρια που κουβαλούσαν μαζί τους και μάλιστα σε ποσότητες, κάτι που τους προσέδωσε και το χαρακτηρισμό «Παγουράδες».

Οι Γιαννιώτες λέγονται και «σκωταράδες», επειδή παλαιότερα, στις περισσότερες ταβερνούλες της εποχής τα τηγανισμένα συκωτάκια ήταν για το Γιαννιώτη ο βασικός μεζές (ίσως και γιατί ήταν ο πιο φτηνός).

Καβάλα

Παρατσούκλι – Παραγκώμι: Ψαροκασέλες

Παρατσούκλι που τους κόλλησαν οι Ξανθιώτες. Ψαροκασέλα, είναι το ξύλινο κιβώτιο, γεμάτο με πάγο, όπου εκθέτουν προς πώληση τα ψάρια οι ιχθυοπώλες.

Καλαμάτα

Παρατσούκλι – Παραγκώμι: Συκιές ή Σύκα

Λόγω των σύκων, που εκτός από τις ελιές, αποτελεί σημαντικό προϊόν στη Μεσσηνία και στην Καλαμάτα. Στις μέρες μας τείνει να έχει αρνητική σημασία, καθώς στην αργκό γλώσσα, «συκιά» αποκαλείται κοροϊδευτικά ο ομοφυλόφιλος.