Λίμνη Υλίκη

Λίμνη της Βοιωτίας στο βορειοανατολικό άκρο του, 6 χιλιόμετρα από την πόλη της Θήβας. Στην αρχαιότητα η Υλίκη λεγόταν Υλική (τονιζόταν στη λήγουσα) και πήρε το όνομά της από την πόλη Ύλη που ήταν κτισμένη στις όχθες της, όπως και η πόλη Ακραιφία. Τα νερά της χύνονταν στη γειτονική λίμνη Τρεφία ή Ουγγρία, την Παραλίμνη των νεότερων χρόνων. Πολύ κοντά στην Υλική υπήρχε μεγάλος ναός του θεού Απόλλωνα, που είχε την προσωνυμία «Πτώος» από το ομώνυμο γειτονικό βουνό.

Η Υλίκη βρίσκεται στη λεκάνη που σχηματίζουν τα βουνά Πτώο, Σφίγγιος και Κτυπάς ή Μεσσάπιος. Τροφοδότες ποταμοί της είναι κυρίως ο βοιωτικός Κηφισός και ο Μέλας, αλλά την ενισχύουν και άλλα μικρότερα υδάτινα ρεύματα από τα βουνά που την περικλείουν. Έχει πολύ ακανόνιστο σχήμα, με πολυσχιδείς και βραχώδεις όχθες. Η επιφάνειά της αγγίζει τα 23 τετραγωνικά χιλιόμετρα. 

Είναι η 9^η λίμνη της χώρας σε μέγεθος και έχει μέγιστο βάθος 50 μέτρα. Οι όχθες της στερούνται έχουν ελάχιστη βλάστηση, και μόνο λίγη μεσογειακή μακία προσδιορίζει το περίγραμμα της λίμνης. Έχει διαπιστωθεί ότι στον βυθό της ζει το ενδημικό είδος καλαμίθρα, το οποίο το βρίσκουμε μόνο εδώ σε όλα τα Βαλκάνια. Στα νερά της κολυμπούν επίσης κυπρίνοι που έχουν εμπλουτισθεί από γόνο. Κατά τους χειμερινούς μήνες φιλοξενεί και αρκετό αριθμό πουλιών που έρχονται να ξεχειμωνιάσουν. Μία διώρυγα μήκους 2,5 χιλιομέτρων τη συνέδεε με την Παραλίμνη και διοχέτευε σε αυτήν τα πλεονάζοντα νερά της. 

Από το 1959 άρχισε να λειτουργεί σύνδεση παροχής νερού στην τεχνητή Λίμνη του Μαραθώνα από τη Λίμνη Υλίκη, καθώς η μεγάλη πληθυσμιακή ανάπτυξη της πρωτεύουσας καθιστούσε πλέον ανεπαρκή την ύδρευσή της αποκλειστικά από την πρώτη. Και πάλι όμως η αύξηση του πληθυσμού των Αθηνών ξεπέρασε τις δυνατότητες των δύο λιμνών, ώστε από το 1981 το περισσότερο νερό για την ύδρευση της ελληνικής πρωτεύουσας προέρχεται από την τεχνητή Λίμνη του Μόρνου. Η παροχέτευση των νερών της Υλίκης στη Λίμνη του Μαραθώνα γίνεται με αυλάκι και σήραγγα, και στη συνέχεια με άντληση (Μουρίκι - Βίλιζα). 

Η λίμνη Υλίκη είναι μία ολιγότροφη λίμνη, με πολύ μικρή περιεκτικότητα σε ανόργανα άλατα. Στην περιοχή αυτή βρίσκεται και ένα γενετικά μεταλλαγμένο νερόφιδο, ένα ενδημικό κολεόπτερο και ένα ορθόπτερο, αλλά και βίδρες. Η περιοχή Υλίκης - Βοιωτικού Κηφισού - Παραλίμνης έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα "Δίκτυο Φύση 2000" στην κατηγορία Α, σύμφωνα με την οδηγία 92/93 της Ε.Ε. για την διατήρηση των φυσικών οικοτόπων. Αυτό βέβαια οφείλεται κυρίως στην Παραλίμνη η οποία παρουσιάζει μία τελείως διαφορετική εικόνα απ’ αυτήν της Υλίκης.