Τρίτη και 13, Παρασκευή και 13: ημέρες γρουσουζιάς και ατυχίας ή απλά δεισιδαιμονία;

Η Τρίτη και 13 και η Παρασκευή και 13 θα μπορούσαν να είναι δύο απλές ημέρες του ημερολογίου μας, αλλά δεν είναι. Ο συνδυασμός τους είναι ιδιαίτερος και συνδεδεμένος με προκαταλήψεις γρουσουζιάς και ατυχίας; Μήπως όμως, τελικά, είναι απλά μία δεισιδαιμονία που έχει κυριαρχήσει σ’ όλον τον κόσμο; Ας δούμε το ζήτημα αυτό πιο προσεκτικά:

α. Ο αριθμός 13

Οι σχετικές με το 13 προλήψεις δημιουργήθηκαν με την ανακάλυψη του δωδεκαδικού συστήματος, σύμφωνα με το οποίο το 12 είναι ο τέλειος αριθμός: 12 οι ώρες της μέρας και της νύχτας, 12 οι μήνες, τα ζώδια, 12 και οι άθλοι του Ηρακλή! Με την προσθήκη του αριθμού «ένα» σ’ αυτό το ιερό 12 σχηματιζόταν η αρχή ενός νέου κύκλου. Το συμβολικό αυτό άλμα προς το καινούριο «άγνωστο», που αντιπροσώπευε ο αριθμός 13, προκάλεσε ανησυχία στους ανθρώπους κι έτσι άρχισαν να του αποδίδουν ευθύνες για τα ατυχή συμβάντα. 

α. Ο Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας λέγεται πως πέθανε αφότου τοποθέτησε το άγαλμά του δίπλα σ’ αυτά των δώδεκα θεών του Ολύμπου.

β. Σύμφωνα με τις χριστιανικές θεωρίες στο Μυστικό Δείπνο παρακάθισαν ο Ιησούς με τους δώδεκα μαθητές του, άρα συνολικά 13 άτομα. Ως 13ος θεωρείται από την παράδοση ο Ιούδας ο Ισκαριώτης, που πρόδωσε το Δάσκαλό του έναντι αμοιβής και όταν μετάνιωσε κρεμάστηκε!

γ. Το 13^ο κεφάλαιο της Αποκάλυψης αναφέρεται στο θηρίο και τον Αντίχριστο, τα δύο δημιουργήματα του Διαβόλου.

δ. Ο αριθμός 13 φιγουράρει στην πιο κακότυχη κάρτα των ταρό, τον θάνατο.

ε. Στις τελετές μαγείας που γινόταν το μεσαίωνα στις χώρες της Ευρώπης, τα Sabbaths, στα οποία γιόρταζαν οι μάγισσες, έπαιρναν μέρος 13 απ’ αυτές!

Γενικότερα, το δεκατρία μπορεί να θεωρείται «κακός» αριθμός απλά επειδή είναι μία μονάδα πάνω απ’ το δώδεκα, το οποίο είναι δημοφιλές σε πολλούς πολιτισμούς. Όταν μία ομάδα δεκατριών αντικειμένων διαιρεθεί στα δύο, στα τρία, στα τέσσερα ή στα έξι, πάντα ένα αντικείμενο περισσεύει. Το «κακό»!

β. Η ημέρα Τρίτη

Κατά την ελληνική παράδοση η Τρίτη θεωρείται γρουσούζικη καθώς είναι η μέρα που έπεσε η Κωνσταντινούπολη στα χέρια των στρατευμάτων του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή (Τρίτη 29 Μαΐου 1453) μετά από 52 μέρες πολιορκίας. Έκτοτε γιορτές και γλέντια δεν γίνονταν ποτέ Τρίτη και τα σπιτικά παρέμεναν κλειστά για τους επισκέπτες. Ήταν ένας τρόπος για να μη λησμονήσουμε ως έθνος τη μελανή εκείνη μέρα της ελληνικής ιστορίας.

γ. Η ημέρα Παρασκευή

Η κακοτυχία της Παρασκευής είναι μια ξενόφερτη για τον λαό μας δεισιδαιμονία καθώς δεν ταιριάζει με την ελληνική παράδοση και ιστορία.

Προέρχεται πιθανότατα από την ημέρα εξολόθρευσης του Τάγματος των Ναϊτών, Παρασκευή 13 Οκτωβρίου 1307, από τον στρατό του Πάπα και του βασιλιά Φιλίππου του Ωραίου της Γαλλίας.

Επιπλέον λέγεται  σε θρύλους πως ήταν μέρα Παρασκευή όταν η Εύα έδωσε στον Αδάμ τον απαγορευμένο καρπό, με αποτέλεσμα να εκδιωχθούν από τον Παράδεισο, Παρασκευή όταν η μεγάλη πλημμύρα της Βίβλου αφάνισε τα μιασματικά όντα της γης, Παρασκευή θεωρείται πως προκλήθηκε η σύγχυση στον Πύργο της Βαβέλ, ενώ η μέρα που ο Χριστός σταυρώθηκε ήταν σίγουρα η Παρασκευή, μιας και τα ρωμαϊκά χρόνια αυτή τη μέρα γίνονταν οι εκτελέσεις.

Εδώ και πάρα πολλούς αιώνες η Παρασκευή και 13, είναι η μέρα συνυφασμένη με τους χειρότερους αστικούς μύθους και τη δεισιδαιμονία, ειδικότερα στις αγγλοσαξωνικές χώρες, τις ισπανόφωνες και τη Γερμανία. Σε αυτές τις χώρες ακόμη και σήμερα πολλά κτίρια και ξενοδοχεία δεν διαθέτουν 13^ο όροφο και πολλοί δρόμοι δεν έχουν τον αριθμό 13.

Οι ρίζες της δεισιδαιμονίας ανιχνεύονται στη Βίβλο και τον ευρωπαϊκό Μεσαίωνα. Στη Δύση μάλιστα υπάρχει και Παρασκεβιδεκατριαφοβία (Paraskevidekatriphobia) καθώς και η τρισκαιδεκαφόβια (triskaidekaphobia), δηλαδή φοβία ενός ανθρώπου για την συγκεκριμένη ημέρα.

Στη φιλολογία των μύθων της Παρασκευής και 13 ανήκουν και τα εξής:

Η αποστολή της NASA, Απόλλων 13 με προορισμό το Φεγγάρι, εκτοξεύθηκε στις 13:13, ενώ μετά από τα σοβαρά προβλήματα που παρουσιάστηκαν, η αποστολή διακόπηκε στις 13 Απριλίου. Παρασκευή επίσης, ήταν η καθιερωμένη εκτέλεση κρατουμένων στην αρχαία Ρώμη. Όταν το όνομα ενός ατόμου έχει δεκατρία γράμματα θεωρείται ότι έχει την τύχη του διαβόλου (Jack the Ripper, Charles Manson, κτλ.).

Επιπλέον, Βρετανοί επιστήμονες πραγματοποίησαν έρευνα με τίτλο: «Πόσο κακή για την υγεία σου, είναι η Παρασκευή και 13;». Η έρευνα δημοσιεύθηκε το 1993 στο επιστημονικό περιοδικό Medical Journal και είχε ως στόχο ν' αποτυπώσει τη σχέση μεταξύ της υγείας, της συμπεριφοράς και της δεισιδαιμονίας σχετικά με την Παρασκευή και 13 στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι ερευνητές συνέκριναν τα ποσοστά των ατυχημάτων με αυτοκίνητο σε δύο διαφορετικές ημέρες - Παρασκευή 6 του μηνός και Παρασκευή και 13 - σε μία περίοδο μερικών χρόνων.

Η διαπίστωση των επιστημόνων ήταν πως την ημέρα εκείνη, μειώνονταν ο αριθμός των ατόμων, που επέλεγαν το αυτοκίνητο για τις μετακινήσεις τους, ωστόσο, ο αριθμός των εισαγωγών στα νοσοκομεία εξαιτίας αυτοκινητιστικών δυστυχημάτων, ήταν σαφώς μεγαλύτερος.

Συμπέρασμα της επιστημονικής ομάδας ήταν: «Η Παρασκευή και 13 είναι μία άτυχη μέρα για ορισμένους. Ο κίνδυνος εισαγωγής στο νοσοκομείο ως αποτέλεσμα αυτοκινητιστικού δυστυχήματος μπορεί να είναι αυξημένος έως και 52%. Συνιστούμε να μείνετε στο σπίτι».

Φυσικά, οι δεισιδαιμονίες δεν επηρεάζουν όλους τους ανθρώπους καθώς έχουν να κάνουν με την αντίληψη τους, τη σχέση τους με το εξωπραγματικό και κυρίως την παιδεία του καθενός.

Οι 10 γνωστότερες δεισιδαιμονίες είναι:

1. Αν δεις μαύρη γάτα στο δρόμο, είναι γρουσουζιά.

2. Αν ένας σκύλος σε ακολουθήσει μέχρι το σπίτι σου, θα έχεις καλή τύχη.

3. Αν βρεις στο δρόμο χρήματα, θα κερδίσεις χρήματα στη δουλειά σου.

4. Όταν ένα παιδί βγάζει δόντια, θα πρέπει να τα πετάξει στα κεραμίδια, ώστε τα νέα δόντια να είναι γερά.

5. Το πέταλο αλόγου φέρνει οικονομική ανάταση.

6. Αν σπάσεις καθρέφτη, θα έχεις εφτά χρόνια γρουσουζιά.

7. Όταν δεις αστέρι να πέφτει από τον ουρανό, η ευχή που θα κάνεις θα γίνει πραγματικότητα.

8. Ο ιστός αράχνης στις γωνίες του σπιτιού, αλλά και το σκόρδο, φέρνει καλή τύχη.

9. Είναι γρουσουζιά να περνάς κάτω από σκάλα ή να αφήνεις τα παπούτσια σου ανάποδα.

10. Για να στεριώσει το σπίτι που χτίζεις, πρέπει να σφαχτεί ένας κόκορας στα θεμέλια.

Όλες αυτές οι προλήψεις είναι μόνο μερικές από τις εκατοντάδες που περιλαμβάνονται στη λαογραφία μας.